Tijuana met z'n overschot aan werkloze Mexicanen is het decor van dit bij
vlagen absurde en heel precies geregisseerde debuut, dat vooral heel rustig de
tijd neemt om de eindeloze herhalingen in de levens van z'n twee hoofdpersonen
te laten zien.
Rafael werkt als schoonmaker in een lokale
Philipsfabriek en krijgt na tientallen jaren dienstverband van z'n veel jongere
chef te horen dat hij vanwege een administratieve fout geen pensioengeld zal
krijgen.
Lidia werkt als huishoudster bij een rijke, oude vrouw die
na haar overlijden al het geld aan de hond blijkt te hebben nagelaten. Het
personeel mag het geld verdelen zodra de hond overlijdt, maar die moet dan wel
een natuurlijke dood sterven.
Zowel Rafael als Lidia voelen zich
vernederd en zinnen op wraak. Dat suggereert meer actie dan de film laat zien.
De liefhebbers van slow cinema krijgen hier een slapstickvariant van het genre
voorgeschoteld, want na al het geduld dat Valle vraagt, levert hij een erg
komische ontknoping.
Wat vooral opvalt aan Workers is wat er
allemaal niet te zien is. Rafael bezoekt op een avond – is in ieder geval de
suggestie – een prostituee, maar de camera blijft achter op straat. Sterker: de
camera blijft minutenlang naar de gebouwen aan de overkant kijken. En dan de
wraakacties van de twee. De kijker ziet die pas nadat ze voorbij zijn.
Workers is een extreem beheerst debuut dat bijna alles aan de verbeelding over
laat. Maar het is geen kwestie van discretie dat Valle zoveel essentieels niet
laat zien. Wat hij hier mooi illustreert is dat dit mensen zijn die onzichtbare
levens leiden. De schoonmaker en de huishoudster, ze schuifelen langs en groeten
onhoorbaar, omdat ze getraind zijn en zichzelf getraind hebben om niet op te
vallen. Dat is hun tragedie en die wordt hier heel even zichtbaar.
In Jose Luis Valle's tragikomische wraakfantasie is te zien hoe in de Mexicaanse grensstad Tijuana een enorm standbeeld van Mickey Mouse staat. Alsof het al die gestrande Mexicanen die de Verenigde Staten niet in mogen op een sadistische manier wil herinneren aan het onbereikbare droomland aan de andere kant van de grens.