Katrine heet de vrouw. Ze is tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren in
Noorwegen; haar moeder was Noors, haar vader een Duitse soldaat. Nog tijdens de
oorlog is ze door de nazi's naar Duitsland getransporteerd; met haar genen
beantwoordde ze aan het Arische ideaalbeeld. Kort na de oorlog is ze, net als
veel andere 'kinderen van de schaamte', in een weeshuis in de DDR geplaatst.
In de hoogtijdagen van de Koude Oorlog weet ze van Oost-Duitsland naar
Noorwegen te vluchten, waar ze haar moeder terugvindt en een gezinnetje sticht.
Als na de val van de Muur een mensenrechtenadvocaat bij haar op de stoep staat,
die haar vraagt te getuigen in een rechtszaak tegen de Noorse staat, wordt ze
gedwongen haar verleden onder ogen te zien. Of preciezer: Katrine blijkt niet de
Katrine die haar familie denkt dat ze is.
Zwei Leben, een Duits,
Noors en Engels gesproken coproductie van de Duitse regisseur Georg Maas, is
losjes gebaseerd op
Hannelore Hippe's roman Eiszeiten, waarin een min of meer vergeten bladzijde
uit de Tweede Wereldoorlog wordt verbonden met de onverkwikkelijke praktijken
van de Oost-Duitse inlichtingendienst Stasi en een onopgeloste moord in de jaren
zeventig in de Noorse kuststad Bergen.
Maas trekt alle registers
open om zijn film een zweem van importantie te geven, vanaf de begintitels,
waaronder radioberichten te horen zijn over de gevolgen van de val van de Muur,
tot de slotcredits, waarin het verband met de realiteit nog eens wordt uitgelegd
. Daartussen schiet Zwei Leben alle kanten op; Maas combineert elementen van een
klassieke spionagethriller met die van een rechtbankfilm, een psychologisch
drama en een familiedrama. Scènes in het heden – dat wil zeggen: eind jaren
negentig – worden afgewisseld met grofkorrelige beelden uit Katrine's verleden.
Subtiel is het geen moment: de camera houdt net te lang stil bij
veelbetekenende details, scènes zijn voorzien van muziek die de inhoud dubbel en
dwars onderstreept. En alles valt van de gezichten van de personages af te
lezen; voor het begrip van de kijker onontbeerlijke informatie wordt letterlijk
uitgesproken in houterige dialogen. Daar kan ook een formidabele actrice als
Liv Ullmann, die de moeder van Katrine speelt, nauwelijks mee uit de voeten.
November 1990, een jaar na de val van de Muur. Een vrouw van middelbare leeftijd loopt nadat ze zenuwachtig de Duitse douane is gepasseerd direct door naar de toiletten. Als ze niet veel later weer naar buiten komt heeft ze lang haar in plaats van kort haar.