Christopher Nolan is een Michael Bay voor hogeropgeleiden, gespecialiseerd in subtiliteit op de vierkante kilometer. Zijn films lopen niet over van gelaagd menselijk drama, maar des te meer van vernuftige plotwendingen en slimme details. Dat maakte hem bijvoorbeeld een ideale kandidaat voor een reeks grotemensenfilms over stripheld Batman (de Dark Knight-trilogie).
Nolans films worden wel eens kil genoemd, maar bevatten wel degelijk gevoel. De (anti)helden in Memento, The Prestige en Inception worden gedreven door al te menselijke emoties als liefdesverdriet en jaloezie. Vaak blijft het echter bij die ene emotie, waardoor de personages de positie van pionnen in het verhaal amper ontstijgen. Illustratief: in Inception heet een labyrintontwerper Ariadne, en een dromenspecialist Yusuf (Jozef). Ze zijn wat ze doen.
In Interstellar komen we ook weer van die archetypen tegen. Dat is niet per se erg , want ze worden gespeeld door uitstekende acteurs als Matthew McConaughey, Michael Caine, Anne Hathaway, Jessica Chastain en Casey Affleck, en zijn lange tijd ondergeschikt aan een fascinerend verhaal.
McConaughey is de gedesillusioneerde weduwnaar Cooper, voormalig testpiloot voor NASA en tegenwoordig – noodgedwongen en met grote tegenzin – boer. De film speelt zich af in een nabije toekomst waarin de aarde uitgeput raakt en voedsel kweken meer prioriteit heeft dan wetenschap bedrijven en avontuur beleven. Maar wat blijkt: in het geheim wordt gewerkt aan een missie om de mensheid te verkassen naar een verre planeet, die bereikbaar zou moeten zijn via een zogenaamd wormgat. Cooper wordt gevraagd deze planeet met een handvol medeastronauten te gaan onderzoeken .
De odyssee heeft een bittere keerzijde: Cooper moet twee kinderen achterlaten, en een eventuele retourdatum blijft ongewis. In de emotionele scènes tussen Cooper en zijn tienjarige dochter Murphy is terug te zien dat Interstellar oorspronkelijk werd ontwikkeld als project voor familieverhalenexpert Steven Spielberg ( Jonathan Nolan, frequente coscenarist van broer Christopher, werkte toen al aan het script). Het intrigerende gegeven dat de vader in de ruimte minder snel veroudert dan de dochter op aarde, levert een paar ontroerende momenten op.
Hoewel dit drama het hart van de film vormt, lijkt Nolan zelf vooral te kicken op de wetenschappelijke aspecten van het verhaal. Die schijnen er zo realistisch mogelijk in te zijn verwerkt, onder streng toezicht van de Amerikaanse theoretische natuurkundige Kip Thorne. Als leek heb je alle gesprekjes over ruimtetijd en de vijfde dimensie maar voor waar aan te nemen, maar het staat buiten kijf dat het heelal er nooit eerder zo imponerend uitzag. Nolan en zijn cameraman Hoyte van Hoytema filmden ruim een uur van het materiaal met IMAX-apparatuur , en het advies luidt dan ook om Interstellar op een zo groot mogelijk scherm te gaan bekijken.
Nolan staat bekend als liefhebber van old-school effecten met zo min mogelijk CGI. En dus werden de ruimteschipdecors tot op detailniveau nagebouwd, de oppervlakten van verre planeten gefilmd op IJsland, en de ruimterobots CASE en TARS geheel met de hand bestuurd.
Die robots – met ingeprogrammeerde humor – vormen trouwens een hoogtepunt in de film . Dat ze soms doen denken aan hun klassieke voorganger HAL is geen toeval: Nolan heeft nooit een geheim gemaakt van zijn liefde voor Kubricks 2001: A Space Odyssey. Interstellar zit zelfs zo vol knipogen naar die film dat je haast van een losse remake kunt spreken. Waaraan dan ook nog wat snufjes Star Trek, Contact, Signs en zelfs Inception zijn toegevoegd.
Dat klinkt als een recept voor sf-hutspot, en zo begint de film na een uur of twee (van de drie) ook aan te voelen. Na de meesterlijk vertelde eerste helft weet Nolan er geen bevredigend einde aan te breien. De gebeurtenissen gaan zich nogal willekeurig opstapelen, de mager uitgewerkte personages kunnen het drama niet meer dragen en de laatste wending vraagt wel heel veel bereidwilligheid van de kijker.
Jammer, want Interstellar blijft desondanks nog lang door het hoofd spoken. Als het Nolan er vooral om te doen was zijn ontzag voor 'the final frontier' over te brengen, is hij dáár in ieder geval met vlag en wimpel in geslaagd.