Tanovic zag het weggestopte nieuwsberichtje waarschijnlijk in de krant of op
tv: een Roma-gezin met twee kinderen, dat ergens in Bosnië en Herzegovina op
uren rijden van de dichtstbijzijnde huisartsenpost woont, sjokt met de zwangere
moeder van arts naar arts. Al snel is duidelijk dat de vrouw een miskraam heeft
, en het risico op bloedvergiftiging wordt steeds groter. Maar alle artsen
weigeren te helpen, want het gezin kan de noodzakelijke 980 Mark niet ophoesten
.
De hellevaart doet denken aan Cristi Puiu's donkerkomische
The Death of Mr. Lazarescu, over een stervende man die in nachtelijk
Boekarest in geen enkel ziekenhuis terecht kan. Maar helaas was het deze keer
geen fictie. Tanovic zocht het gezin op en vroeg het de pijnlijke geschiedenis
voor de camera na te spelen.
In al z'n eenvoud en in slechts 75
minuten speeltijd heeft het de contouren van een klassieke fabel. De man vecht
tegen de winterse elementen: de auto die niet starten wil, de elektriciteit die
uitvalt. En tegen de goden die zijn vrouw niet willen redden omdat het
financiële offer niet is gebracht.
De episode – 'slechts' een
episode uit het leven van een schrootverzamelaar, zegt de titel, alsof het meer
regel dan uitzondering is – voelt als een mokerslag. Niet omdat dit ook Europa
in de 21ste eeuw is. Daarover zullen weinig mensen zich nog illusies maken. Het
is vooral de gelatenheid van de personages die je raakt. Die is niet geacteerd.
Het is de reactie op een leven van teleurstellingen.
Tanovic loopt
er soms onhandig met z'n camera omheen. Hij maakt geen keurige shots vanuit de
juiste hoek met de juiste belichting. Het is allemaal van dichtbij gefilmd, in
het licht en donker van de winter, in negen dagen slechts, met ongetwijfeld
minimale aanwijzingen: 'Laat maar zien hoe het ging.' En zo ging het dus.
Een neorealistisch wondertje waar je net zo stil van wordt als die man en die
vrouw op het scherm. Aan het eind besef je dat over de baby die niet geboren
werd met geen woord is gesproken.
Danis Tanovic' waargebeurde antisprookje – hier leeft helemaal niemand lang en gelukkig – laat zien wat er gebeurt als de gezondheidszorg instort. Verzekerd zijn of niet verzekerd zijn, dat is de vraag.
Stroef om naar te kijken soms, maar een knock-out voor wie geduld heeft, deze winnaar van de Zilveren Beer op de Berlinale van 2013.