Enger dan Hannibal Lecter

In 2003, ruim een decennium en talloze videoclips, commercials en korte films later, maakt Jenkins haar speelfilmdebuut met Monster, een serieuze poging het fenomeen Wuornos beter te begrijpen. Het is een ongemakkelijke film geworden. Jenkins, die zelf het scenario schreef, concentreert zich op de periode 1989/1990, de tien maanden waarin Wuornos de moorden pleegt. Daarin laat ze echter regelmatig dingen gebeuren die aantoonbaar onjuist, of op zijn minst omstreden zijn.

Jenkins begint haar film met Wuornos onder een viaduct, met een pistool op haar schoot. In voice-over zegt Wuornos zelfmoord te overwegen. Maar ze stelt het nog even uit. Eerst wil ze de vijf dollar die ze zojuist heeft verdiend uitgeven. Anders is al haar werk (op de achterbank van een auto) voor niets geweest. Als God haar tijdens het spenderen van het geld geen reden geeft om door te leven, schiet ze zich alsnog een kogel door het hoofd.

Gods wegen zijn inderdaad ondoorgrondelijk, want Wuornos stapt een bar binnen voor een biertje en ontmoet daar de naïeve, lesbische tiener Selby. Haar liefde is voldoende reden voor Wuornos om te blijven leven, en later - zo suggereert Jenkins - te gaan doden. In werkelijkheid had Wuornos al vier jaar voordat het moorden zou beginnen een relatie met een vrouw, die bovendien aanzienlijk ouder was dan Selby.

De film suggereert dat het moorden, begonnen nadat Wuornos na een brute verkrachting een klant had doodgeschoten, steeds meer uit financiële overwegingen gebeurde. Wuornos wilde indruk maken op de van huis weggelopen Selby, en deed dat met het geld (en de auto's) van de slachtoffers.

Daarmee wijkt Jenkins af van de zwart-wit denkbeelden die tijdens het proces opgeld deden. De meerderheid zag in Wuornos een lesbisch, mannenhatend monster, terwijl een handjevol radicale feministen er van overtuigd bleef dat alle moorden uit zelfverdediging waren gepleegd. Jenkins was meer geïnteresseerd, zo heeft ze later steeds gezegd, in het grijze gebied daartussenin. Door de toevoegingen, verdraaiingen en veronderstellingen is ze zelf echter verantwoordelijk voor veel van het grijs.

Daar is ze zich terdege van bewust. In een interview met SplicedWire zegt ze: 'Eigenlijk hoop ik, eerlijk gezegd, dat familieleden van de slachtoffers de film niet zien. Ook al kan niemand na de film concluderen dat ik haar acties goedkeur. Ik zeg niet dat de slachtoffers verschrikkelijke mensen zijn die hun verdiende loon kregen. Als mensen denken dat de film daar over gaat, kan ik dat niet veranderen. Wat ik bedoel is dit: Ik heb zelf ook verlies en tragedie in mijn familie meegemaakt en ik wil daar geen film over zien. Ik hoef niet te weten hoe andere mensen die tragedie visualiseren.'

Wat Monster - de titel is natuurlijk ironisch bedoeld - zo ongemakkelijk maakt, is dat Jenkins' visie op de moorden meer vertroebelt dan ze verduidelijkt. Rode draad in de film is de romantische relatie tussen Wuornos en Selby, die zoals we weten nooit heeft plaatsgevonden. De moorden zijn bijna bijzaak. De mogelijke oorzaken van Wuornos' zelfhaat - vader en moeder plegen zelfmoord, grootvader misbruikt haar, tippelen met 13, zwanger met 14 - worden onvolledig en in flashback getoond. De film gaat zo in hinkstapsprongen naar het einde.

Dat je desondanks de hele film op het puntje van je stoel blijft zitten is te danken aan de indrukwekkende vertolking van Charlize Theron als Wuornos. Waarvoor ze, terecht, werd overladen met prijzen (oa Zilveren Beer in Berlijn, Golden Globe en onlangs de Oscar).

De cynicus zal zeggen dat de prijzen het gevolg zijn van de enorme fysieke transformatie van Theron, die tot deze film enige bekendheid genoot door de vrouwelijke hoofdrollen (= veredelde bijrollen) in The Yards, The Devil's Advocate en The Italian Job. Die fysieke verandering is inderdaad opvallend. Theron kwam een goeie 15 kilo aan, kreeg een gebitsprothese in, sproeten en vettig, sluik haar en leek in niets meer op de fraaie Hollywoodactrice. Maar Theron veranderde niet alleen de buitenkant. Zelden kroop een actrice zo in de huid van een personage.

Het schijnt dat Jenkins midden in de nacht wakker werd en Theron zag spelen in The Devil's Advocate. Ze was op zoek naar een actrice voor Wuornos en omdat de studio's enthousiast hadden gereageerd op haar script (lesbische seriemoordenaars brengen blijkbaar geld in het laatje) kwam iedereen in aanmerking. Kate Winslett, Kate Beckinsale, Brittany Murphy en Heather Graham hadden zich al gemeld. Maar bij Theron zag Jenkins iets wat ze bij de andere actrices miste. Een verborgen kracht waardoor ze zich afvroeg of ze het in een direct gevecht wel zou overleven. Iets waar ze bij de andere actrices niet aan twijfelde.

Theron accepteerde. Voor het eerst zag ze een script waarvan ze niet na vijf pagina's al wist hoe het zou aflopen, en waarin ze zelfs op de laatste pagina nog niet zeker wist wat ze van het personage moest vinden. Bovendien waren er raakvlakken. Toen ze 15 was was de in Zuid-Afrika geboren Theron er getuige van hoe haar moeder haar alcoholische en agressieve vader doodschoot.

Het was niet Jenkins', maar Therons eigen idee om zo veel aan te komen. Mensen die op de straat leven eten niet goed en drinken te veel, redeneerde ze. Wuornos kon onmogelijk het afgetrainde lichaam van een actrice hebben.

Therons achtergrond als danseres (ze danste jarenlang bij het prestigieuze Joffrey Ballet) kwam haar voor de rol goed van pas. Wuornos' tragische geschiedenis zit opgesloten in haar tegenstrijdige bewegingen. De uitdagende houding (als je op straat leeft moet je je wel laten gelden) wordt gecompenseerd door de nerveus slingerende armen en benen, en de slepende tred van iemand die al jaren op zijn achterste benen loopt.

Voor de momenten waarin haar personage buiten zinnen raakt keek Theron heel goed naar videobeelden van de echte Wuornos. Die kneep niet zoals de meeste mensen de ogen samen als ze boos werd, maar sperde ze juist wagenwijd open. Daarbij de kaken stevig op elkaar drukkend.

Theron is de beste seriemoordenaar die Jenkins zich wensen kon. Enger en echter dan Anthony Hopkins als Hannibal Lecter . Dat Jenkins dat aan de hand van een bescheiden rolletje in een doorsnee actiefilm als The Devil's Advocate in Theron kon zien is haar grote verdienste. Een van de belangrijkste eigenschappen van een groot regisseur. Het is jammer dat Jenkins als scenarioschrijver niet goed wist wat ze met het personage van Wuornos zelf aan moest