De Europese Stichting Joris Ivens bestaat al twintig jaar, maar gisteren kwam ze dan eindelijk met het eerste grote wapenfeit. Op wat de 110de verjaardag zou zijn geweest van de filmmaker, werd de eerste overzichtsdvd-box gepresenteerd van het werk van Joris Ivens (1898 – 1989), met daarop twintig van zijn belangrijkste films.

Vijf jaar lang is er door onderzoekers en restauratoren geploeterd om het materiaal te ontdoen van krassen en vlekken en zo veel mogelijk de authentieke versies van de films terug te halen – alleen al van Regen (1929) waren elf verschillende montages in omloop.

De selectie van twintig uit een oeuvre van rond de tachtig films werd gemaakt in nauw overleg met weduwe Marceline Loridan-Ivens, die in Nijmegen was om de eerste box in ontvangst te nemen.

Loridan, een roodharige tengere dame van 80, staat bekend als een typische kunstenaarsweduwe die de touwtjes over het nalatenschap stevig in handen houdt. ‘Ik ben geen dictator. Ik wil alleen dat alles goed bewaard blijft, ook als ik er straks niet meer ben.’

Opvallend is dat zij voor de dvd-box toestemming gaf twee delen uit de 12 uur durende documentaire Hoe Yukong de bergen verzette (1976) op te nemen. In deze film trekken Ivens en Loridan door het China van Mao en praten zij met allerlei arbeiders die enthousiast verhalen over de verdiensten van diens Culturele Revolutie. De film werd internationaal een publiekstrekker en werd positief onthaald in de kritieken. Maar de publieke opinie sloeg een jaar later om, toen na Mao’s dood aan het licht kwam welke gruwelpraktijken zich onder zijn bewind hadden afgespeeld. Hun ‘promofilm’ leidde bij Ivens en Loridan tot een ‘diepe innerlijke depressie’.

In 1985 zou Ivens verboden hebben Yukong ooit nog uit te zenden. Marceline Loridan heeft zich daar totnogtoe aan gehouden , maar daar komt nu dus verandering in. ‘Ik censureer niks, ook deze film is onderdeel van Joris’ geschiedenis en heeft historische waarde.’ Maar waarom kan de film dan nu pas weer worden getoond? ‘ Niemand heeft er eerder om gevraagd. Ik heb de uitzending nooit tegengehouden. Mensen moeten niet zo kletsen.’

Ivens maakte films over onder meer de Spaanse Burgeroorlog en de oorlog in Vietnam. Volgens André Stufkens, voorzitter van de Europese Stichting Joris Ivens, was de regisseur een soort ‘heruitvinder’ van de geschiedenis van de 20ste eeuw. ‘Door hem ben ik anders naar het verleden gaan kijken, en ik hoop dat nu veel meer mensen dat gaan beleven.’ Daar sluit Loridan zich bij aan. ‘ Veel jonge mensen van nu zijn onverschillig, ook filmmakers. Met al die kleine cameraatjes lijkt het of iedereen wel wat kan, maar als je deze dvd’s bekijkt zie je het pas goed: film maken is een vak.’