Het werk van de Canadees-Armeense filmmaker Atom Egoyan staat bekend om zijn non-chronologische structuren en terugkerende thema’s als verlies, de zoektocht naar identiteit, voyeurisme en de invloed van technologie. Zijn nieuwste film Adoration, sinds donderdag in de bioscoop, is daarop geen uitzondering. Adoration gaat over een jongen die een schokkende, fictieve achtergrond voor zijn overleden ouders construeert. Met behulp van videochats stuurt hij zijn verhaal de wereld in. In de rubriek Op Scherp een portret van de eigenzinnige filmauteur.

De feiten
Geboren: 19 juli 1960, Caïro, Egypte 
 
Actief als: regisseur, scenarioschrijver, producent,  editor
Eerste film: Next of Kin (1984)
 
Prijzen: kreeg twee Oscarnominaties voor The Sweet Hereafter (1997), voor regie en scenario; Won zowel de FIPRESCI-prijs als de grote juryprijs op het filmfestival van Cannes voor diezelfde film; werd vijf maal genomineerd voor de Gouden Palm: Exotica ( 1994), The Sweet Hereafter (1997), Felicia's Journey (1999), Where the Truth Lies (2005) en Adoration (2008);  won vijf maal de prijs voor beste Canadese film op het filmfestival van Toronto.

Beste film
The Sweet Hereafter. Verlies is een terugkerend thema in het werk van Egoyan, maar nooit wist hij het zo hartverscheurend mooi te verbeelden als in deze intelligente studie van een tot stilstand gekomen gemeenschap. Na een ongeluk met een schoolbus, waarbij een groot deel van de kinderen van een geïsoleerd Canadees dorpje om het leven komen, proberen de inwoners ieder op hun eigen manier de tragedie te verwerken. De wijze waarop Egoyan verschillende tijd- en verhaallijnen door elkaar weeft, met het gevolg dat elke nieuwe onthulling je weer vertwijfeld achter laat, is ronduit briljant.
Ook zien: Felicia’s Journey, Ararat en Exotica.

Slechtste film:
Where the Truth Lies. Stilistisch gezien behoort deze mysterieuze thriller tot de top van Egoyans oeuvre, maar op andere vlakken schiet de film tekort. Het grootste probleem is dat Egoyan geen doel voor ogen lijkt te hebben. Dat hoeft uiteraard geen probleem te zijn, maar van een rasechte auteur wordt toch meer diepgang verwacht. Slecht is Where the Truth Lies echter niet: ook een mindere film van Egoyan is nog steeds het bekijken waard.

Handelsmerk :
Atom Egoyan speelt in zijn werk vaak een spel met de verwachtingen en gedachten van de kijker. Door de intelligente, non-lineaire wijze waarop hij zijn films structureert, blijven ze tot aan de aftiteling intrigeren. Elke nieuw stukje informatie dat hij de kijker schenkt, verandert de betekenis van het verhaal en de manier waarop je naar de diverse personages kijkt. Egoyan ziet het spelen met tijd als de perfecte manier om de kijker uit te dagen.

Atom Egoyan over Atom Egoyan:
‘Ik denk dat alle regisseurs wel ideeën hebben die steeds weer terugkeren, in ieder geval bij degene die de volledige creatieve controle over hun eigen films hebben .’
(The Guardian, 2005)

‘Ik heb er geen probleem mee om een film te kijken die lineair wordt verteld, maar ik raak al verveeld bij het idee om zelf een film op die manier te maken, omdat ik denk dat je dan niet volledig gebruik maakt van de macht die je hebt. Voor mij is het een enorme luxe dat je als filmmaker gebruik kunt maken van tijd, maar het is nooit zo dat je eerst een lineair verhaal hebt en het vervolgens door de war gooit. Het feit dat het publiek bereidt is om te geloven dat al deze dingen die je laat zien echt zijn, biedt je de mogelijkheid om tot de grens van het geaccepteerde te gaan. Het publiek wil immers verleid worden.’
(Kamera, 1998)

‘Ik hou ervan om scènes, momenten of ideeën vanuit verschillende standpunten te herhalen en zo de kijker uit te dagen om te twijfelen aan de authenticiteit van de beelden.’
(Cineaste, 1997)

‘Beelden zijn er om bestudeerd te worden en de beste manier om dat proces in beweging te brengen, is door het tijd en ruimte te geven. Ik ben mij er pijnlijk van bewust dat dat bij mijn films nodig is, vanwege het tempo. Ik ben van een generatie waar de rolmodellen die ik had mensen waren als Andrei Tarkovsky. Het gaat er allemaal om dat je een ruimte creëert waarin het nodig is om echt naar een beeld te kijken en er over na te denken. Als je dat als kijker niet doet, dan gebeurt er voor de rest niets . Elke keer als een shot langere tijd blijft staan, dan zit daar een bedoeling achter. Je zegt als het ware tegen de kijker dat het goed is om er de tijd voor te nemen. Je hoeft niet het gevoel te hebben dat je wordt overrompeld door een stortvloed aan beelden die niet tot nadenken uitnodigen.’
(Offscreen, 2000)

‘Een goede romanschrijver presenteert een enorm gedetailleerd scala aan karakters, situaties en locaties. Als je het gevoel hebt dat het iets is wat je tot een film kan verwerken, dan is het moeilijk om zo’n geschenk te weerstaan.’
(Kamera, 1998)

‘Er is een bepaalde noodzakelijkheid van zelfbedrog als het op het maken van films aankomt. Je moet altijd bereidt zijn om meteen te filmen. Je moet geloven dat jij de juiste persoon bent om het te doen. En soms moet je geloven dat iemand de juiste acteur is voor een rol ook al weet je ergens diep van binnen dat dat misschien niet het geval is. Maar als er eenmaal bij een project een momentum ontstaat, dan moet je er in mee gaan.’
(Cineaste, 1997)