François Ozon:'Ik ben een artiest, politieke bedoelingen heb ik niet'

In 2002 veroverde Ozon het Europese arthousepubliek met de muzikale misdaadkomedie 8 Femmes, ook al met Deneuve. Maar daarna zou hij alleen nog serieuze en zware films maken. ‘Ik wilde weer eens wat luchtigs,’ bekent Ozon tijdens het filmfestival van Toronto aan een handvol journalisten. ‘Ik heb de mensen jaren verveeld met dramafilms en een boel mensen waren blij dat ik ben teruggekeerd naar de komedie. Vooral de geldschieters, want het was geen enkel probleem om deze film gefinancierd te krijgen.’

Geen wonder, want naast Deneuve zien we in Potiche ook Gérard Depardieu, en met die twee heb je meteen Frankrijks grootste filmiconen van de laatste veertig jaar in je film. Deneuve speelt Suzanne Pujol , de ‘potiche’ uit de titel. Potiche betekent letterlijk siervaas; een in feit feite nutteloos object dat alleen maar mooi is op een schoorsteenmantel. In het Engels ben je dan een ‘trophy wife’, maar in het Nederlands is daar niet echt een woord voor.

Suzanne is getrouwd met Robert Pujol, directeur van een paraplufabriek. Een tiran en schuinsmarcheerder die zijn vrouw al jaren niet meer ziet staan. Tot zij het bedrijf moet overnemen, omdat hij ziek wordt. Want met een beetje hulp van de communistische burgemeester Babin (Depardieu) brengt Suzanne het er veel beter vanaf dan haar man.

De film is gebaseerd op een beroemd Frans toneelstuk van het duo Barillet en Grédy. Geen verheven drama, maar théâtre de boulevard, vergelijkbaar met het Nederlandse Theater van de Lach. Toch wordt er in de film niet op de lach gespeeld. Ozon: ‘Catherine moest het zo straight mogelijk spelen , want ik wilde geen afstand tussen haar en het publiek. En dat krijg je toch vaak als iemand grappig gaat zitten doen. Dan wordt het gauw belachelijk en aanstellerig. Neem de eerste scène. Catherine tussen de dieren. Ze houdt echt van dieren, dus die scène ging bijna vanzelf. Je zou het niet zeggen, maar Catherine is heel naïef en onschuldig.’

Ozon had al eerder met Deneuve gewerkt, voor 8 Femmes, maar toentertijd verschenen er nogal wat berichten dat Deneuve het niet erg naar haar zin had gehad op de set van die film. Ozon: ‘Ik moest bij die film met acht vrouwen werken en ik kon me niet veroorloven er eentje voor te trekken. Ik moest neutraal blijven. Catherine was toen een van de acht, maar eigenlijk wil ze veel dichter tegen de regisseur aan zitten. Ze is gewend om met heel goede regisseurs te werken en bij 8 Femmes moest ik haar een beetje op afstand houden. Niet dat ze zich gedraagt als een diva, integendeel, ze is juist heel aards. Veel nuchterder dan een heleboel actrices met wie ik gewerkt heb. Ze ziet zich ook niet als icoon, en misschien was dat achteraf wel het probleem bij 8 Femmes. Daarin speelde ik juist met het feit dat ze wél een icoon is. Net als de andere actrices, die allemaal iconen van de Franse cinema zijn.’

Voor Potiche had Deneuve Ozon helemaal voor zichzelf. Hij vroeg haar al in een vroeg stadium voor de rol. ‘Ze zei meteen ja. Juist omdat Suzanne in het echte leven zo ver van haar afstaat. Ze was al aan boord nog voordat we überhaupt een producent hadden. En ze mocht zich met alles bemoeien. Van het script tot en met de casting.’

Dat leverde onder andere Gérard Depardieu op als de communistische burgemeester Maurice Babin, die ooit kortstondig iets met Suzanne heeft gehad en nog steeds een beetje verliefd op haar is. Ozon: ‘Potiche is hun zevende film samen en je voelt hoe gemakkelijk ze met elkaar zijn. Voor mij was het de eerste keer dat ik met Gérard werkte. Een heel genereuze en ontwapenende man, die niet bang is voor zijn vrouwelijke kant. Dat is grappig, want Catherine is juist een heel viriele vrouw, en daarom is de chemie tussen die twee zo goed.’

Naast de relationele perikelen die bij een klucht horen (dochter zwanger, zoon stiekem homo, Suzanne ook niet altijd trouw geweest ) heeft Potiche ook een serieuzere kant. De film speelt zich af eind jaren zeventig, toen wilde stakingen Frankrijk regelmatig plat legden. Net als nu. ‘ Daarom was het wel fijn dat we de film in de jaren zeventig konden laten plaatsvinden. Als de film zich nu had afgespeeld was hij veel grimmiger geworden . Door die afstand in tijd kan je er makkelijker om lachen.’

Dat zit hem ook in de aankleding. Veel oranje- en bruintinten, ronde vormen en symmetrisch behang. Ozon zelf was tien jaar in 1977. ‘Te jong om daar nostalgisch aan terug te denken. In Potiche speelde ik wel met verschillende herinneringen die ik heb aan die periode. Zo is het haar van Joëlle, de dochter van Suzanne en Robert, een ode aan Farrah Fawcett, op wie ik verliefd was toen ik klein was. Grote blonde krullen en een stralende glimlach. En ook de pakjes van Suzanne waren allemaal gebaseerd op die tijd. Dat kantelden we dan een beetje, want dat is het mooie van cinema, dat je niet per se realistisch hoeft te zijn als je een film situeert in het verleden.’

En de politieke boodschap in de film? Huisvrouw breekt uit haar gouden kooitje en neemt het heft in eigen hand? Ozon : ‘Veel mensen stellen me die vraag, en ik ben daar eerlijk gezegd een beetje door verrast. Ik realiseer me wel dat er veel politieke kwesties achter het verhaal verborgen liggen, maar zo heb ik er zelf nooit naar gekeken. Weet je, ik ben een artiest, geen politicus. Politieke bedoelingen heb ik niet.’