Kanshebbers voor de Oscar voor Beste originele muziek zijn dit jaar zijn onder meer Inception, The Social Network en The King’s Speech. Maar wie verdient hem? Vijf Nederlandse filmcomponisten (Vincent van Warmerdam, Erik Jan Grob, Chrisnanne Wiegel, Melcher Meirmans en Merlijn Snitker) kiezen alvast een winnaar.

Wat valt jullie in het algemeen op aan de nominaties dit jaar?
Wiegel, Meirmans en Snitker (WMS): ‘Het zijn allemaal componisten die hun sporen ruimschoots hebben verdiend. Behalve Reznor en Ross, dat zijn buitenbeentjes.’
Van Warmerdam: ‘Ze zijn alle vijf totaal verschillend. Mijn theorie is dat filmmuziek alleen genomineerd wordt, als de film zelf is genomineerd. Een slechte film kan nooit een Oscar winnen voor de muziek. ’

Hoe moet je filmmuziek beoordelen volgens jullie?
WMS: ‘De muziek moet het verhaal versterken, het moet de film laten ademen. Het is een extra kleur op het palet van de filmmaker. Maar het is lastig : moet het bij het beeld passen, of ook op zichzelf mooi zijn om naar te luisteren? Het beste is natuurlijk allebei.’
Van Warmerdam : ‘Muziek moet de emoties in de film helpen. Liefst zonder dat je als kijker merkt dat je gestuurd wordt; het moet er niet te dik opliggen. Maar de muziek moet ook zeker een eigen stem hebben.’

Wie van de vijf moet het zeker niet worden?
Erik Jan Grob: ‘ 127 Hours moet zeker niet winnen. De componist heeft voor de hele film maar zes originele composities geschreven, las ik. Dat vind ik toch wat mager, zeker voor een Oscarnominatie. Het is mooi, dat wel. Maar toch.’
WMS : ‘Het is niet zo spannend, niet zo interessant. En kwalitatief is het ook niet erg goed: het klinkt niet mooi. De beats zijn nogal gedateerd, erg van tien jaar geleden. Aan de andere kant past de muziek, grotendeels een eenzame gitaar, goed bij dat verhaal over die eenzame bergbeklimmer. ’


How to Train Your Dragon
Erik Jan Grob: ‘De muziek van How to Train Your Dragon vind ik heel mooi en Powell is heel goed in actiescores, maar ik denk niet dat hij gaat winnen. Van alle vijf voel ik me wel het meest aan hem verwant, met Dik Trom, mijn eerste film. Waanzinnige klus trouwens, ik had maar vier weken en heb zo’n beetje dag en nacht doorgewerkt. Voorlopig maar even geen nieuwe film voor mij. Al wil ik er in de toekomst wel graag in verder.’
WMS: ‘Powells sountrack is vooral heel vakkundig georkestreerd, dat valt gelijk op. Hoe de muziek als het ware meebeweegt met het vliegen van de draak uit de titel, is heel knap gedaan. Het is pure ouderwetse filmmagie, het trekt je de kinderwereld in. Maar het is ook erg behoudend, op het oubollige af .’
Van Warmerdam: ‘Voor mij was Powell een van de favorieten. Het is heel traditioneel, dat is zo, maar wel bevlogen. Als enige van de vijf klinkt het geïnspireerd. Bij de andere muziek hoor je meteen dat het voor film is bedoeld, hier niet. Wie meteen afvalt voor mij, is Desplat van The King’s Speech. Ik heb er niks mee. Veel te gelikt naar mijn smaak.’

Dan Inception van alleskunner Hans Zimmer, een autodidact uit de rockmuziek die meer dan honderd soundtracks schreef, uiteenlopend van Madagascar tot Harry Potter.
WMS: ‘Daarover zijn wij zeer te spreken. Heel vakkundig gedaan. De muziek duwt je helemaal het verhaal in; je wordt als het ware deel van de achtbaan. Melodisch is het niet zo sterk, je zet het thuis niet even lekker op, die kwaliteit ontbreekt. De muziek is van tevoren gemaakt, en staat daardoor iets meer los van het verhaal. Dat schept afstand, en dat past goed bij dit verhaal over een droomwereld waarin het moeilijk is te onderscheiden wat echt is en wat niet.’
Erik Jan Grob: ‘Het is een van Zimmers betere producties. Hij is hier wat spaarzamer met z’n noten dan bij Gladiator of Pirates of The Carribean. En dat past goed bij de sfeer. Het klinkt lekker kwaad. De truc met het nummer van Edith Piaf is goed gedaan – ik ben fan.’
Van Warmerdam: ‘Zimmer heeft betere scores gemaakt. Ik vind dit niet bijzonder. Het is goed gedaan, maar het gáát maar door . Het is bijna een soort geheime fabriek die voortdurend achter de film zit. Spanning creëren met laag, laag klinkend geluid, wat Zimmer doet, is een van de grootste filmmuziekclichés.’

Alexandre Desplat van The King’s Speech, nog zo’n grootheid. Zeer veelgevraagd componist, uitgeroepen tot Filmcomponist van het Jaar en vrijwel ieder jaar genomineerd voor een Oscar.
WMS: ‘Wat meteen opvalt is het delicate karakter van de muziek, wat goed past bij acteur Colin Firth en bij zijn rol als verlegen man die moeite heeft zich uit te drukken. De pianomelodieën zijn erg mooi. Melodisch gezien neemt deze muziek je heel erg mee, en hij blijft ook los van de film overeind. Wij vinden het prachtig. De opname is ook heel erg goed, vooral weer de piano. De attaque, de aanslag van de toetsen, die piano een zekere hardheid kan geven als er hard wordt gespeeld, is vaak een probleem bij een opname. Hier niet. Het is altijd goed, ook als het zacht is, klinkt het helder. Wij hebben hem hoog zitten: Desplat mag winnen – al verdient hij misschien eerder een oeuvreprijs. Leuk aan hem is ook dat hij niet alleen grote producties doet maar ook kleine Europese films, zoals vorig jaar Un prophète. Dat houdt hem fris, zegt hij, omdat er in Europa toch heel anders wordt gefilmd dan in Hollywood. Zowel Desplat als Zimmer zijn van Europese afkomst – misschien is het wel de combinatie Europees- Amerikaans, die de eigenzinnigste filmmuziek oplevert.’
Erik Jan Grob: ‘Europeanen zijn zeker eigenzinniger, en Oost-Europeanen nog weer meer. Die vind ik vaak het best.’


The Social Network

Tot slot: The Social Network.
WMS: ‘Die springt er het meest uit. Het is heel uitgesproken. Het is elektronische muziek, maar niet steriel. Heel mooi is het pianomelodietje uit het begin van de film: je voelt dat dat staat voor Zuckerberg zelf; hij is een beetje een loner, en net als die pianomelodie staat ook hij alleen. Het zijn maar een paar simpele noten maar het werkt heel goed.’
Erik Jan Grob: ‘Mee eens, van alle vijf springt deze er het meest uit. Het is rauw, het is anders, het is niet traditioneel.’
Van Warmerdam: ‘Het is een onderwerp waar je op het eerste gezicht geen lekkere film van kan maken en toch is het dat. Echt heel goed gedaan: goed script, goed geregisseerd. Het is een meeslepende film, ook door de muziek. En hij komt ook wel aan.’
WMS : ‘De muziek is dwingend, en stuwt de hele film voort maar concurreert nergens met de dialogen. Dat is heel knap gedaan; het is erg lastig om die balans goed te krijgen. Dat is geen kwestie van simpelweg het geluid zacht draaien als er wordt gesproken, want dan valt de muziek weg, en heb je geen continuïteit. Het werkt niet aldoor in deze film: soms loopt de muziek niet gelijk met het drama, en dat is eigenlijk niet goed. Misschien is dat onervarenheid; dit is hun eerste speelfilm.’

Na een tapijt van noise klinkt ongeveer halverwege de film ineens Grieg.
WMS: ‘Die scène, waarin we een beroemde roeiwedstrijd zien, wijkt in alle opzichten af van de rest van de film. We gaan over op slowmotion, en we horen klassieke muziek. Uit interviews met Reznor en Ross begrepen we dat ze met deze scène het meest geworsteld hebben . Wij vinden het ook niet zo goed passen. De hele scène staat een beetje los van de rest, het is bijna een videoclip.’
Van Warmerdam: ‘De roeiscène is subliem. Hij dient als rustpunt, je hebt al een heleboel gehad, hier komt het verhaal even doelbewust tot rust. En hoe de muziek hier met het beeld samengaat, is geweldig.’

Wie moet er winnen?
Erik Jan Grob: ‘The King’s Speech is misschien net niet overtuigend genoeg, al geef ik hem wel echt een goeie kans. Maar The Social Network steekt overal bovenuit.’
Van Warmerdam: ‘The Social Network moet winnen. Het is onderscheidend ten opzichte van de andere genomineerden en het is nieuw. Ook qua klank, zo’n vintage synthesizerklank heeft het, heel lekker, niet zo steriel. Wat ik ook leuk vind, is dat ze uit de hoek komen van de popmuziek. Het zijn in Hollywood toch de popjongens die furore maken. Hans Zimmer, en Jonny Greenwood van Radiohead, nu huiscomponist van de BBC. Klassieke componisten nemen op een gegeven moment vaak een andere afslag, en pop en film zijn natuurlijk toch verwante genres. Je ziet het ook in Nederland, met Henny Vrienten, Junkie xl die in opkomst is als filmcomponist, en zo’n Kyteman, die onmiddellijk wordt geconfisqueerd en nu de muziek maakt bij de film Koning van Katoren.’
WMS: ‘The Social Network. Dat is spot on. Het is erg van deze tijd, net zoals de film zelf. Reznor en Ross hebben het gewoon heel goed gedaan. Met een andere soundtrack was deze film niet zo’n succes geworden, daar zijn we zonder meer van overtuigd.’