Vrouwen die aandacht tekort kwamen werden in Victoriaans Engeland door hun echtgenoot naar de dokter gestuurd. In de komedie Hysteria van Tanya Wexler komen ze veelvuldig aan hun gerief.

Londen, eind negentiende eeuw. Dr Robert Dalrymple kan het niet meer bolwerken. Zijn privépraktijk wordt overspoeld met hysterische vrouwen die door hem behandeld willen worden. Want Dalrymple weet hoe hij deze vrouwen van hun hysterische aanvallen af kan helpen. Middels ‘manuele massage, tot het moment van paroxysme’.

Om alle vrouwen van dienst te kunnen zijn huurt Dalrymple de hulp in van de jonge, idealistische dokter Mortimer Granville, die al snel rsi krijgt van het aantal vrouwen dat hij manueel masseert. Het is maar goed dat zijn beste vriend een uitvinder is en wel een manier weet hoe Mortimers handenarbeid gemechaniseerd kan worden. En ziedaar: de vibrator is uitgevonden!

Aandacht

Helemaal historisch betrouwbaar is deze geschiedenis, zoals verteld in de romantische komedie Hysteria, niet, maar het is ook niet allemaal onzin. Zo hoor ik daags na de wereldpremière op het festival van Toronto van regisseur Tanya Wexler en hoofdrolspelers Hugh Dancy (dr Granville), Jonathan Pryce (dr Dalrymple) en Maggie Gyllenhaal (Charlotte, de vrijgevochten dochter van Dalrymple).

Pryce: ‘Veel ongelukkige vrouwen werden in Victoriaans Engeland door hun mannen naar de dokter gestuurd. Niet alle vrouwen natuurlijk, alleen middle class vrouwen van wie de mannen zich de behandeling konden veroorloven. Die mannen snapten niet waarom hun vrouwen thuis zo ongelukkig waren. Terwijl ze gewoon aandacht tekort kwamen. Want hun mannen zagen seks met hun vrouw als voortplanting, en voor plezierseks gingen ze naar de hoeren.’

Wexler: ‘Daar wil ik wel graag aan toevoegen dat mijn film geen politiek pamflet is. Het is een komedie, geen sociaal-realistische film. Maar wel met een kern van waarheid. Ik had het makkelijk over de grens van de farce heen kunnen drukken, maar dan zou het niet meer geloofwaardig zijn geweest. Ik wilde dat mensen elkaar tijdens de film zouden aanstoten en zeggen: Ongelooflijk dat dit allemaal echt gebeurd is.’

Gyllenhaal: ‘Ja, en het is per definitie grappig dat deze Victoriaanse dokters, deze preutse, bijna seksloze mannen voor hun werk vrouwen vingerden totdat die klaarkwamen. De film gaat eigenlijk niet over de uitvinding van de vibrator, maar over de ontdekking dat vrouwen ook orgasmes krijgen. Er zitten heel veel orgasmes in de film.’

Gekleed

In Hysteria moet je vooral lachen om de manier waarop de vrouwen klaarkomen – vrijwel geheel gekleed, liggend in een speciale stoel, met zwoegende, ongeïnteresseerd kijkende dokters. Maar vrouwelijke seksualiteit wordt in films ook wel eens anders voorgesteld, weet Maggie Gyllenhaal.

‘Ik heb al heel wat seksscènes gedaan in mijn leven. En ik deed van alles. Van softcore porno waarin je perfect belicht wordt en waar je van tevoren precies hebt afgesproken hoeveel borst en bil je kan laten zien. Tot seksscènes die een soort gesprek zijn tussen twee lichamen. Waarin je dingen kan laten zien over complexe zaken als menselijke relaties en gedrag. Geef mij de tweede variant maar. Daar kan ik mijn ervaringen als vrouw in verwerken. En er zijn genoeg films met dergelijke scènes.
Neem de films van Jane Campion maar, of Blue Valentine. Het hoeft namelijk niet altijd fantastische seks te zijn, zolang het maar iets is waar je je als mens mee kan identificeren. Het moeilijkst voor mij was de seks in Sherry- Baby. Ik was toen nog jong [28 jaar, GB] en deed de hele tijd of het mij allemaal niets deed. Zo van: ik doe mijn kleren wel uit en begin maar met filmen. Ik was strijdbaar en vastberaden, en daarom ben ik er ook doorheen gerold. Maar Sherry was moeilijk, omdat zij erg in de war was en rare ideeën over seks had. Om dat te moeten spelen voelde verschrikkelijk. Na de opnamen dacht ik: “Ik doe dit nooit meer!” Maar ach, dan word je ouder en dan doe je het toch weer.’

Dancy: ‘Seksscènes kunnen inderdaad ongemakkelijk, gechoreografeerd en uitonderhandeld zijn, en vaak niet eens noodzakelijk voor het verhaal. Met een partner die daar om kan lachen kom je daar nog wel doorheen. Maar aan dergelijke scènes hou je niets over, die blijven altijd voelen als exhibitionisme. En tegelijkertijd kan een seksscène een personage ook verlichten, of een relatie, en dan heb ik er geen enkel probleem mee.’

Wexler: ‘We hebben het nu over seks, maar ik wijs er nog maar even op dat er geen bloot in mijn film zit. Grappig hoe snel een film over een vibrator al subversief wordt. Ik wilde vooral een lichtzinnige romantische komedie maken, die een beetje over seks ging.’
 

 

Hard werken

De suggestie dat het spelen van zo’n romantische komedie een makkie is voor de acteurs wordt snel en resoluut van de hand gewezen .

Dancy: ‘Absoluut niet! Alles gaat zo snel, dat moet je heel goed in de vingers hebben. Je moet een perfect gevoel voor timing hebben, zonder dat dat opvalt.’

Gyllenhaal: ‘We hebben soms scènes van zes pagina’s lang. Dat is heel veel. Met heel veel dialoog. En om dan toch dat snelle tempo van een romantische komedie te hebben... Ondertussen lopen we er ook nog bij, schenken nog eens een glas champagne in en nemen daar slokjes uit. Het is technisch heel moeilijk om dan je teksten nog goed over te brengen. Misschien nog wel moeilijker dan een film waarin je je helemaal moet onderdompelen in je emoties.’

Dancy: ‘Deze film is heel ritmisch, heel muzikaal. Alles moet vloeiend zijn, anders klinkt het vals.’

Gyllenhaal: ‘En dan moet je ook nog eens boven die techniek uitstijgen, want anders wordt het saai. Nee, een romantische komedie is hard werken.’ 

Meer over Hysteria