Lang niet alle muziekdocumentaires gaan over één artiest. Vaak concentreren
ze zich op een bepaalde stroming, subcultuur of locatie, zoals dit jaar op het
IDFA Ibiza Occident, over de dancecultuur op het Spaanse party-eiland, en
Paradiso, mon amour, over de Amsterdamse popzaal.
Maar geen enkele
zichzelf respecterende band of artiest gaat tegenwoordig de geschiedenis in
zonder dat er een documentaire over hem is gemaakt. Dat gaat van een
concertregistratie opgeleukt met wat interviews tot het volgen van de ster
tijdens een tournee of bij de opname van een album.
Maar wie echt
een beeld wil geven van leven en werk, pakt het grootser aan. De klassieke
rockumentary volgt een vast stramien. We maken kennis met de jonge jaren van een
beroemdheid door middel van jaarboekfoto’s, korrelige homevideo’s, begeleid
door pianomuziek. Aan het woord komen jeugdvrienden en familie. Kort daarna de
eerste schreden op het muzikale pad.
Op een gegeven moment wordt de
artiest ontdekt en raakt zijn leven in een stroomversnelling. Gesprekken met
grote platenmaatschappijen, een single op de radio, een album, een tournee.
Drank, drugs, geld en groupies zijn er in overvloed. Niet zelden stijgt de roem
naar het hoofd. Al gauw zien we de eerste barsten verschijnen in het glitter- en
glamourleven. Er ontstaan ruzies binnen de band. Vaak is er een conflict tussen
creativiteit en commerciële belangen. Terwijl de dollars binnen blijven stromen
, gaat het met de artiest steeds slechter. Hij verliest zichzelf in drank en
drugs, jaagt iedereen tegen zich in het harnas en verliest het contact met de
realiteit. Tot hij een punt bereikt dat in zo’n beetje elke muziekdocumentaire
hetzelfde heet: rock bottom. Onze gevierde rockster bevindt zich op de vloer van
het toilet, stikkend in zijn eigen kots, of moet van het podium afgetild worden
na een dramatisch verlopen optreden. Na rock bottom kan het verschillende
kanten op gaan. Sommige rocksterren leggen het loodje en worden legendarisch.
Anderen beleven een wedergeboorte, kicken af en maken een comeback of een
carrièreswitch. In elk geval wordt het verhaal verteld door archiefbeelden en
interviews bij voorkeur bekende vrienden en collega’s.
Elke muziekdocumentaire kent het moment dat het absolute dieptepunt bereikt is. Maar dat komt niet voor iedereen op hetzelfde moment.
Bob
and the Monster
Thelonious Monster
Van
de muziekfilms die op het IDFA te zien zijn volgt Bob and the Monster het
trouwst de wetten van de klassieke rockumentary. Bob Forrest, voorman van de
band Thelonious Monster, beleefde zijn gloriedagen in de jaren tachtig in Los
Angeles, tegelijk met vrienden als Jane’s Addiction en The Red Hot Chili Peppers
. Na een pijnlijke jeugd en een grote drang naar de fles, het poeder en de spuit
werd Bob volgens een van zijn opgestapte bandleden ‘one of the largest assholes
ever to walk the planet.’ Zijn rock bottom-moment komt als hij een overdosis
heroïne neemt en vier uur lang bewusteloos in de stromende regen ligt. ‘Het was
in die tijd zo belangrijk om een junkie te zijn,’ zegt vriendin Courtney Love.
Niemand geeft nog een stuiver voor zijn leven, tot de ommekeer komt als hij in
de gevangenis belandt. Tegenwoordig heeft hij een hoge functie in de
verslavingszorg. Als ervaringsdeskundige weet hij precies wat verslaafde
rockmuzikanten wel en niet willen horen om weer op het nuchtere pad te komen.
Pentagram
Last Days Here, de documentaire over Bobby Liebling,
voorman van de metalband Pentagram, begint op rock bottom. De kans op de grote
doorbraak ligt al bijna dertig jaar achter hem als we Liebling leren kennen.
Broodmager en aangevreten door jarenlang heroïne- en crackgebruik scharrelt hij
rond in de kelder van zijn ouders, die er jonger uitzien dan hij. Toch heeft hij
een kleine maar trouwe groep volgers, die overdonderd zijn van de hardrock die
hij in de jaren zeventig maakte. Bewonderaar en belangenbehartiger Sean ‘Pellet
’ Pelletier is vastbesloten Lieblings muziek nieuw leven in te blazen middels
een album en reeks concerten. Dat lijkt heel ver weg als hij de psychotische
junkie naar het ziekenhuis rijdt omdat die ervan overtuigd is dat er parasieten
onder zijn huid kruipen. Maar het einde zal de kijker versteld doen staan.
Morphine
Mark Sandman van Morphine doorliep ook alle fasen van
het rocksterrenleven. In Cure From Pain vertellen beroemde bewonderaars als
singer/songwriter Ben Harper en Queens of the Stone Agefrontman Josh Homme over
leven en werk van de eigenzinnige muzikant. Zijn idee om een band te beginnen
die slechts bestond uit drums, een baritonsaxofoon en een basgitaar met twee
snaren, leek absurd. Maar hij oogstte grote successen bij publiek en critici.
Zijn leven was getekend door het tragische verlies van zijn twee jongere broers
. Sandman kreeg in 1999 een hartaanval tijdens een optreden op een festival in
het Italiaanse Palestrina. De rock bottom van deze ster kwam, zoals bij de
meeste stervelingen, helemaal aan het eind.
Bob and the Monster **** USA
2011, 85 min . Keirda Bahruth
Last Days Here **** USA 2011, 90 min . Don
Argott , Demian Fenton
Cure From Pain *** USA 2011, 90 min . Robert
Bralver , David Ferino