Van een serie was nog geen sprake toen Michael Apted in 1964 veertien kinderen selecteerde voor de documentaire Seven Up! Inmiddels zijn de sindsdien zevenjaarlijks geportretteerden 56.

De gedachte was om de Britse klassenmaatschappij in beeld te brengen gecombineerd met de vraag of er aan afkomst te ontsnappen zou zijn; een variant op het gezegde ‘wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje’. De daarvoor in Seven Up! geportretteerde zevenjarigen bestonden onder andere uit leerlingen van een dure privé-school, drie vriendinnen uit een Londense arbeiderswijk, een boerenzoon en een paar bewoners van een kindertehuis.

De film over de tien jongens (waaronder één allochtoon) en vier meisjes was een succes. Sindsdien zoekt Apted (zelf inmiddels 71) hen elke zeven jaar opnieuw op om dezelfde thema’s aan te snijden: werk, huwelijk, ambities en dromen. Charles haakte af na 21 Up , Peter komt na een afwezigheid van drie edities wel weer in beeld, verder doet iedereen nog altijd mee. Een kwestie van loyaliteit, zoals Suzy het formuleert, ook al heeft ze haar verschijnen op tv zo nu en dan gehaat. ‘Het is net als met een slecht boek, dat blijf ik ook lezen.’

De kinderen van toen zijn nu 56. Het is geweldig en ontluisterend tegelijkertijd om in 56 Up te zien hoe de tijd door levens trekt, hoe de verwonderde, fantaserende wezentjes van toen gaande de jaren veranderen in zoekende twintigers, in kloeke moeders, in presentabele meneren; hoe de haren grijs worden en de lijnen dieper.



Verliefd, verloofd, getrouwd, gescheiden, weer verliefd; alles komt voorbij, alsof het leven mensen leidt in plaats van andersom. En opvallend: iedereen leeft nog, is zelfs in redelijke tot goede gezondheid, ondanks, bijvoorbeeld, een tijd als dakloze (Neil). Dood gingen ouders, maar geen kinderen of echtgenoten. ‘We hebben geluk gehad,’ aldus Tony en Sue.

Wat zich wel ietwat wreekt, is dat die oorspronkelijke selectie natuurlijk niet per se interessante hoofdpersonen voor een documentaire oplevert. Een aantal van de ontmoetingen tussen Apted en zijn trouwe representanten doet denken aan de nietszeggende gesprekken zoals mensen die op reünies en verjaardagsfeestjes kunnen voeren: een soort CV-overzicht op persoonlijk gebied, zonder dat het echt persoonlijk wordt. Of zoals Nick de hapsnap-fragmenten van zijn leven duidt: ‘ Het is geen fi lm over mij, het is een fi lm over iedereen, over hoe een mens verandert.’

De serie heeft navolging gekregen in Amerika, Zuid- Afrika en Rusland. Aan Born in the USSR: 28 Up is te zien dat de makers wisten dat ze met een langetermijnproject begonnen; hun deelnemers zijn veel uiteenlopender gecast dan de Engelse kinderen destijds. Bovendien is hun land van herkomst zo groot, zo divers en zo beweeglijk, dat er per defi nitie meer lijkt te (kunnen) gebeuren dan in levens die zich op minder roerige plekken afspelen.

--------------------------------------------------------------------

Op Holland Doc wordt de hele serie uitgezonden:

7 Up en 14 Up - woensdag 21 tot en met dinsdag 27 november
 21 Up - woensdag 28 november tot en met dinsdag 4 december
 28 Up - woensdag 5 tot en met dinsdag 11 december
 35 Up - woensdag 12 tot en met dinsdag 18 december
 42 Up - woensdag 19 tot en met dinsdag 25 december
 49 Up - woensdag 26 december tot en met dinsdag 1 januari
 56 Up - woensdag 2 tot en met donderdag 10 januari