De Oscarvloek

Arme Halle Berry. Ze werd genadeloos getroffen door de Oscarvloek. In 2002 won ze als eerste donkere vrouw de Academy Award voor Beste actrice. Maar kort nadat Oscar in haar leven kwam, kwam ze erachter dat haar man Eric Benet vreemdging. Twee jaar later gingen ze uit elkaar. De winnende rol in Monster’s Ball heeft ze nooit weten te evenaren.

De Oscar curse is een bekend fenomeen in Hollywood. Het winnen van het beeldje zou de carrière van een acteur of actrice soms meer kwaad dan goed doen. Voor Oscarwinnaars Cuba Gooding Jr., Adrien Brody en Catherine Zeta-Jones was het winnen van de Academy Award een hoogtepunt waarna ze nooit meer echt Oscarwaardige rollen speelden of kregen aangeboden. En vooral op het persoonlijke vlak brengt de prijs vaak rampspoed, zo wil het volksgeloof, zeker bij vrouwen. Bijna elk jaar is er wel een entertainmentjournalist die de vloek weer eens naar boven haalt. Veel actrices zien hun huwelijk stranden binnen een jaar of twee nadat ze de Oscar hebben gewonnen. Echtgenoten kunnen niet omgaan met vrouwen die succesvoller zijn dan zij, is de verklaring. Als bekende slachtoffers worden Sandra Bullock, Kate Winslet en Reese Witherspoon vaak genoemd.

Is de vloek echt waar, of een urban legend? Het verloop van de carrière van een filmster kan sowieso grillig zijn, en een Hollywoodhuwelijk dat wel langer standhoudt dan een paar jaar is toch juist een uitzondering? Wetenschappers Michael Jensen en Heeyon Kim , verbonden aan de economische faculteiten van de universiteiten van Michigan en Singapore, besloten de kwestie uit te zoeken. Ze richtten zich vooral op de stukgelopen huwelijken, en publiceerden de verrassende resultaten van een statistische analyse afgelopen januari in het wetenschappelijke tijdschrift Organization Science.

Onderzoek
Het bestuderen van de Oscarvloek was voor de wetenschappers interessant, omdat ze hem verbonden aan een bestaand sociologisch fenomeen, namelijk de negatieve gevolgen van positieve veranderingen in status. Niet alleen de filmwereld, onze hele maatschappij is ingericht als een competitie waarin je kunt promoveren, op hetzelfde niveau blijven of omlaag kunt vallen. Een hogere functie op het werk, het winnen van een belangrijke wedstrijd, een onverwachte erfenis – het kan iemand meer geld en meer mogelijkheden opleveren, maar niet noodzakelijkerwijs een gelukkiger leven, bewijst de wetenschappelijke literatuur. Het is letterlijk eenzaam aan de top. Een plotselinge stijging op de sociale ladder kan zorgen voor stress en verstoorde relaties met de mensen om je heen. Dat noemen Jensen en Kim ‘statusontwrichting’. Daarnaast is er in een competitieve omgeving als het Oscarcircus nog een fenomeen aan het werk, namelijk ‘statusberoving’. Dat zijn de negatieve gevoelens die ontstaan als een grote prestatie net niet wordt bereikt: genomineerd worden voor een Oscar, maar niet winnen. Stress en ontevredenheid kunnen leiden tot relatieproblemen en dus tot een scheiding, redeneren de auteurs.

Aangezien de Academy Awards al sinds 1929 op ongeveer dezelfde manier uitgereikt worden en de levens van filmsterren goed gedocumenteerd zijn, leveren ze uitstekend materiaal op voor een statistische analyse. Jensen en Kim zetten de genomineerden en winnaars af tegen een controlegroep van andere sterren uit de hoogste Hollywoodregionen: hoofdrolspelers in films die prijzen hebben gewonnen en veel bezoekers hebben getrokken, maar desondanks niet genomineerd werden voor een Oscar. Ze hielden rekening met variabelen als leeftijd, lengte van de carrière, of de acteurs kindsterren waren en of hun echtgenoten ook Oscarwinnaars waren. En ze maakten onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke acteurs.