Van romantische zomeravonden tot verhitte moordenaars: de zomerfilm is meer dan zon, zee en strand. VPRO Cinema verkent in de komende weken de verschillende soorten zomerfilms. Deze week: de laatste schooldag.

Grote feesten, aanrommelen, pestkoppen, seks en drugs: het zijn onmisbare elementen in Amerikaanse highschoolfilms. En dan vooral in die films die zich vlak voor de zomervakantie afspelen.

Dazed and Confused, Superbad en Ghost World laten zien dat er in een zomerse film ook ruimte is voor de moeilijkheden waarmee tieners te maken krijgen. Is het juist de zomerse setting die de highschool-problematiek verteerbaar maakt?

Volgens regisseur Richard Linklater (Boyhood, Before Sunrise) bestaat de magie van cinema eruit dat je een periode opnieuw kunt creëren. In Dazed and Confused (1993) zet hij een tijdsbeeld neer van de periode waarin hij zelf tiener was – de jaren zeventig. De film is tegelijkertijd persoonlijk en universeel. Linklater in een interview: ‘De middelbare-schooltijd is niet per se de beste tijd van je leven, maar als je erop terugkijkt zit er toch iets geweldigs aan.’



Met dezelfde insteek maakte Greg Motolla Superbad (2007). Hoewel de personages in deze komedie meer dan in Dazed and Confused verzeild raken in absurde situaties met idiote figuren, zijn beide films pijnlijk eerlijk over de strubbelingen van de tienerjaren. De grofgebekte Seth en de wat verlegen Evan in Superbad zijn beste vrienden die nog met elkaar aan de telefoon hangen als ze al samen in de auto zitten. Ze proberen aan alcohol te komen voor een feest om zo tot de coole jongens te behoren en meisjes in bed te krijgen. Niet omdat ze dat zo graag willen, maar omdat ze anders nooit van hun loser-imago vrezen af te komen voor ze naar de universiteit gaan. Seth tegen Evan: ‘Je hebt van die meiden die zeggen: “Ik was zo bezopen, ik had nooit met hem naar bed moeten gaan .” Wij kunnen die fout zijn!’ Ze zijn gefrustreerd, bang voor de toekomst en hebben niet door dat ze aan elkaar genoeg hebben.

De naderende zomer en bijbehorende vakantie maakt de personages in highschoolfilms vaak dus nogal onrustig. Dat geldt ook voor de vriendinnen in Ghost World (2001), vertolkt door Scarlett Johansson en Thora Birch, die na de zomer naar de universiteit zullen gaan. Wat willen ze bereiken? Zal hun vriendschap standhouden?

Dazed and Confused, Superbad en Ghost World zijn komedies, maar tonen ook de teenage angst, de eenzaamheid, de rol van niet-populaire tieners en vriendschappen die onder druk komen te staan. Niet alleen de zomer, ook de toekomst staat voor de deur, inclusief problemen en angsten. Dat zorgt naast zomerhitte voor veel melancholie en nostalgie. Zoals Linklater stelt: ‘It was tone and atmosphere . (…) The mooood.’

Kijktips
Geen laatste schooldagen, wel een highschoolserie en -film die de nostalgie en melancholie in een zomers jasje verpakken:
•    Freaks and Geeks (1999-2000)
•    Fast Times at Ridgemont High (1982)