Meestercinematograaf Robby Müller

Robby Müller (1940-2018) is misschien wel de Nederlander die de grootste stempel op de internationale filmkunst heeft gedrukt. Vanaf de jaren zeventig maakte hij als cameraman internationaal furore – vooral vanwege zijn virtuoze lichtbehandeling, zijn voorliefde voor natuurlijk licht en zijn aversie tegen zooms – en werkte hij samen met grote cineasten als Wim Wenders (Im Lauf der Zeit), Jim Jarmusch (Dead Man) en Lars von Trier (Dancer in the Dark). Een hommage in vijf shots, met citaten van collega’s, bewonderaars en de meester zelf.

‘Robby heeft voor Der amerikanische Freund eigenhandig een hoop dingen uitgevonden. Zoals Kino Flo, fluorescerende belichting. Dat was tot dan toe nog nooit gedaan, de lichten bestonden niet eens. Het is geweldig om een cameraman te hebben die niet aan zijn vertrouwde aanpak vasthoudt, maar bij elke film weer op nul begint.’ – Regisseur Wim Wenders in een gesprek met acteur Dennis Hopper tijdens het filmfestival Berlijn 2003

‘Ik ben geen techneut. Ik prefereer het naakte kijken. Kijken en daarover een beetje denken. Dat is de kern van ons vak. De camera bestaat in wezen uit niet meer dan een lens en een knop die je aan en uit kunt zetten.’ – Robby Müller in dagblad Trouw, 1998

‘Ik probeer altijd mijn exterieure nachtshots te filmen zoals Robby Müller, maar het is mij nog nooit gelukt. Ik heb geen idee hoe hij het voor elkaar kreeg: het ziet er zo natuurlijk uit, alsof hij geen kunstmatig licht heeft gebruikt, en toch moet hij er miljoenen lampen op hebben gezet. Ik blijf het proberen, maar Robby Müller had iets magisch wat ik maar niet kan uitvogelen.’ – Regisseur Paul Thomas Anderson (Magnolia) tijdens het New York Film Festival, 2014

‘Ik bewonderde zijn eerdere werk, vooral Paris, Texas, en dat was precies de look die ik ook wilde. Hij filmde de States als een buitenstaander, zonder de clichés. En hij wist al die details te vangen die normaal gesproken over het hoofd werden gezien in Amerikaanse films. Zijn werk is tijdloos. Hij heeft mij alles geleerd over compositie, en uiteindelijk heb ik zijn stijl geadopteerd: dat is hoe groot zijn invloed op mij was.’ – Regisseur William Friedkin in vakblad Variety, 2013

‘Het mooie aan Robby is dat hij begint door met je te praten over wat de film betekent, waar het verhaal over gaat, waar de personages over gaan. Hij begint van binnenuit, en dat is zo’n geweldige manier van werken. Ik heb van hem geleerd dat je de look van een film pas vindt, als je de essentie van de film hebt gevonden. En dan pas ga je nadenken over locaties, licht, kleur etc. Ik zie hem als een Hollandse kunstschilder, zoals Vermeer of De Hoeck, die in de verkeerde eeuw is geboren.’ – Regisseur Jim Jarmusch op de website cinephiliabeyond.org

‘Voor de meeste mensen is het ondenkbaar dat ze je vragen om je fantasie de vrije loop te laten. Als er geld bij komt kijken, verandert alles en wordt er op een “serieuze” manier gewerkt. Daardoor duurt alles langer, en daar begon ik meer en meer een hekel aan te krijgen. Al die regels waar je je aan moet houden.En daarin vond ik Lars von Trier. Die zei eens: “Minimale crew! Weg met de scriptgirl. En weg met die man, die praat te veel .’’’ – Robby Müller op de website van de Netherlands Society of Cinematographers

‘Robby is mijn grote voorbeeld, ik was ooit zijn trainee bij de opnames van The Tango Lessons van Sally Potter in Parijs. Robby Müller heeft geen herkenbare stijl, toch voel je een ongrijpbare flair, een soort melancholie of nostalgie. Vergelijk cameralieden met songwriters. Een zanger herken je meteen, een songwriter minder snel.’ – Cameraman Hoyte van Hoytema (Interstellar) in NRC Handelsblad, 2013