4DX: het nieuwe wapen tegen teruglopend bioscoopbezoek

Stoelen denderen mee met de actie, regen- en sneeuwstormen worden je gezicht in geblazen en stroboscopen laaien op bij iedere explosie. 4DX voegt sensatie toe aan het bioscoopbezoek, die thuis in ieder geval niet ervaren kan worden.

Zelfs de bewaker voor de deur van Pathé De Kuip strooide met glimlachjes op de feestelijke namiddag waar de bioscoopketen zijn nieuwe zelf aan een genodigd publiek voorstelde. Feestelijk was het zeker. De drank was gratis en de ‘masterclasses’ over de toekomst van cinema waren hoopvol. Met de nieuwste technologieën op het gebied van beeld en geluid en vooral met de 4DX-zaal moet de ‘Netflix & Chiller’ weer naar de bioscoop worden getrokken.

Superster van de avond was Theodore Kim van de Zuid-Koreaanse CJ Group,  momenteel de grootste speler op het gebied van 4D-Cinema. Kim is er zich van bewust dat cinema de opkomst van de televisie vanaf de jaren vijftig ook heeft overleefd, maar meent dat de hedendaagse concurrentie serieuzer is. 'In 2006 telden wij in Zuid-Korea nog minstens vier keer zoveel bioscoopgangers als inwoners. Dat aantal daalde met de komst van smartphones en Netflix enorm en wij dachten: als we niet snel iets verzinnen is het afgelopen met cinema.' In Nederland steeg het bioscoopbezoek overigens het afgelopen jaar met 3,7%, maar analisten verwachten wel dat binnen een aantal jaar de daling zal worden ingezet. Afwachten was voor de CJ Group geen optie en ze wisten ook al snel wat hen te doen stond: een extra D toevoegen.

Het idee van 4D bestaat al tientallen jaren en is ook al een veel geziene attractie in pretparken. Maar dat valt volgens Kim niet te vergelijken. 'In het pretpark duurt zo’n show maar vijf minuten en die stoelen staan op hydraulische pompen. Daar wil je niet twee uur op zitten.' Ook een groot verschil is dat de bewegingen van de 4DX-stoelen op éénhonderdste seconde zijn geprogrammeerd van de actie op het scherm. Op die manier moet je de actie precies zoals de personages op het scherm voelen. 'Dat is de g-spot die wij willen raken'.

En dat was precies waar iedereen zich die woensdagavond op verheugde. Het voorprogramma met hapjes, drankjes en masterclasses was een fijne opwarmer voor het hoofdnummer in de 4DX-zaal. Bij binnenkomst werd de menigte in tweeën gesplitst. De ene groep kreeg zwarte bandjes, de andere witte bandjes. De zwarte bandjes waren uitverkoren om als eerste plaats te nemen in de magische stoelen, voor een demo van twintig minuten. De witte bandjes mochten daarna nog eens blijven zitten om een hele film in 4DX te zien. Deze laatste truc van de avond liep jammergenoeg uit op een anticlimax.

Na het ‘ervaren’ van een spectaculaire demo en de trailer van Star Wars: The Last Jedi (2017) kon de avond eigenlijk al niet meer stuk. Het 4DX-systeem helaas wel. Het publiek kon zijn eigen plezier even niet inhouden tijdens de openingsscène van Star Wars: The Force Awakens (2014). Bij iedere laser die een willekeurige ‘storm trooper’ raakte, trilde je stoel mee op het moment van impact en bij het daaropvolgende shot, waarin de camera door de ruimte zweeft, kantelde de stoel zachtjes mee. Tot het shot een still werd en er enkele minuten later een medewerker de zaal inliep om een niet op te lossen technische storing te melden.

Spijtig. Want ook ik kon tijdens de trailer mijn glimlach niet bedwingen toen ik zigzaggend door de ruimte werd geslingerd of het vocht van m’n neus moest vegen nadat hoofdpersonage Rey vanuit het water de kant op krabbelde. Je weet dat het trucs zijn, maar als je dat heel even vergeet kan 4DX toch zeker iets toevoegen aan de bioscoopervaring. Al is het maar een extra beetje sensatie. Of 4DX nu echt op lange termijn het aantal bioscoopgangers omhoog krikt is nog maar de vraag, maar het is een begrijpelijke stap van Kim en zijn collega’s. 'Wij wisten dat wij iets moesten brengen dat je absoluut niet thuis kan ervaren. Wij willen een extra laag aan de vertelkunst van film toevoegen. En kan Netflix dit ook? Dat dacht ik niet.'