‘Hij vindt het fantastisch om een vader te zijn. Het is haast irritant hoe leuk hij het vindt.’ ‘Ze danst geweldig, aanstekelijk. Ze is een moeder die echt meespeelt.’ In de briljante openingsmontage van Marriage Story vertellen theaterregisseur Charlie (Adam Driver) en actrice Nicole (Scarlett Johansson) wat ze allemaal mooi aan elkaar vinden. Prachtige liefdesbrieven zijn het, vol aandoenlijke, kleine observaties. Maar wel geschreven in opdracht van een bemiddelaar, die is ingehuurd om hun aanstaande echtscheiding in goede banen te leiden.
Aanvankelijk verloopt de scheiding amicaal. Charlie en Nicole willen het beste voor elkaar, en vooral voor hun achtjarig zoontje Henry. Maar uiteindelijk komen toch de verwijten. Waarom gaf hij haar nooit de ruimte om haar eigen dromen te volgen? En waarom moet zij zo nodig naar Los Angeles verhuizen, terwijl ze samen een leven hebben opgebouwd in New York? Tranen volgen, er wordt geschreeuwd en gedreigd. Tot uiteindelijk de advocaten erbij gehaald worden, wat de situatie vooral verergert.
Maar hoe ver Charlie en Nicole ook uit elkaar drijven, de liefdevolle toon uit die ontroerende eerste minuten blijft door elke scène heen sijpelen. Want Marriage Story is uiteindelijk vooral een film over een huwelijk, gezien vanuit het perspectief van een scheiding. Met naast een aantal hartverscheurende momenten vooral ook veel humor, tederheid en zelfs romantiek.
Marriage Story gaat over een bittere echtscheiding, maar regisseur Noah Baumbach wilde bovenal een liefdesverhaal vertellen. Een film die niet treurt om wat verloren is gegaan, maar gedenkt wat ooit was.
Voorbestemd
Regisseur en scenarioschrijver van het voor Netflix geproduceerde Marriage Story is Noah Baumbach, die al eens eerder een film over een echtscheiding maakte: The Squid and the Whale uit 2010, waarin hij het stukgelopen huwelijk van zijn ouders verfilmde. Het was een verhaal dat hij móest vertellen voordat hij aan andere films kon beginnen, verklaarde hij in interviews: ‘Om oude demonen uit te bannen.’ In zijn drang naar authenticiteit ging hij toen vrij ver: zo droeg hoofdrolspeler Jeff Daniels oude kleren van Baumbachs eigen vader in de film.
Ook Marriage Story is weer uit het leven gegrepen: Baumbach scheidde in 2013 van actrice Jennifer Jason Leigh. Maar tijdens het schrijven liet hij zich ditmaal vooral inspireren door verhalen van anderen. Hij belde met gescheiden vrienden, interviewde bemiddelaars en advocaten. ‘Scheiden lijkt op een bepaalde manier op sterven’, zei hij daarover in een gesprek met IndieWire: ‘Mensen die er niet zelf mee te maken hebben, willen er niet over praten.’ Ook de twee hoofdrolspelers voegden veel van zichzelf toe aan de film: Baumbach castte Adam Driver en Scarlett Johansson al voordat hij begon met schrijven. Vooral voor Johansson was de timing frappant: op het moment dat Baumbach haar voor de rol vroeg lag ze zelf in scheiding. Op de persconferentie van het filmfestival van Venetië, waar Marriage Story eind augustus zijn wereldpremière beleefde, noemde ze de film dan ook voorbestemd. ‘Het was cathartisch om dit met Noah te delen. Het kwam precies op het juiste moment.’
Nicole (Scarlett Johansson) en Charlie (Adam Driver) in Marriage Story.
Niet ‘herkenbaar genoeg’
Mede dankzij de bijdragen van Driver en Johansson, die beiden een van de beste rollen uit hun carrière spelen en grote kanshebbers zullen zijn bij de Oscars volgend jaar, is Marriage Story een stuk volwassener en minder navelstaarderig geworden dan The Squid and the Whale. Toch kreeg Baumbach de afgelopen maanden ook de nodige kritiek. Zo zou de film niet ‘herkenbaar genoeg’ zijn, omdat Charlie en Nicole tot de geprivilegieerde culturele elite van New York behoren. En Marriage Story zou ook te veel aan de kant van Charlie staan, terwijl de schuld voor het stuklopen van het huwelijk vooral bij hem ligt.
In een opiniestuk in The New York Times betoogde de Amerikaanse schrijver en komiek Jourdain Searles zelfs dat Marriage Story minder progressief is dan het veertig jaar oude Kramer vs. Kramer. En wel omdat Charlie, in tegenstelling tot het door Dustin Hoffman gespeelde hoofdpersonage in Robert Bentons klassieke echtscheidingsdrama, op geen enkel moment zijn excuses aanbiedt voor zijn gedrag.
Verschillende interpretaties
Het is opvallende kritiek voor een film die juist heel erg zijn best doet om geen partij te kiezen. Omdat het Baumbach en co niet gaat om winnaars en verliezers, of om wie gelijk heeft en wie niet. Maar de reacties tonen ook aan hoeveel indruk – positief én negatief – Marriage Story maakt. En hoeveel verschillende interpretaties er mogelijk zijn. Zo verscheen in de Britse krant The Telegraph onlangs een opiniestuk met als kop: ‘Marriage Story is een sterk argument voor waarom het huwelijk alle pijn niet waard is – geen wonder dat millennials het niet meer proberen’.
Het is misschien wel het grootste compliment dat je Baumbach kan maken: het hangt voor een groot deel van jou als kijker af – of je een romanticus of een pessimist bent, gelukkig getrouwd of recent gescheiden, jong of oud – wat voor film je uiteindelijk te zien krijgt. En precies die gelaagdheid maakt van Marriage Story een imposant en onvergetelijk meesterwerk.