Coming-of-age in doof gezin (gespeeld door dove acteurs)

Oscarwinnaar en dove activist Marlee Matlin stelde een duidelijk ultimatum tijdens de ontwikkeling van CODA (2021): huur ook andere dove acteurs in, anders ben ik weg. En daar werd gelukkig naar geluisterd. Want waarom zou je horenden casten als dove personages, terwijl er genoeg geschikte acteurs in de dovengemeenschap actief zijn? Een vraag waar het Franse origineel La famille Bélier (2014) iets langer bij stil had mogen staan (de twee dove hoofdpersonages werden daar gespeeld door beroemde acteurs met een uitstekend gehoor).

De Amerikaanse remake – met als titel het acroniem voor Child Of Deaf Adults – wordt alom geroemd om een inclusieve aanpak, wat op het gebied van auditieve beperkingen nog steeds zeldzaam is in de filmindustrie. ‘Voor de eerste keer in lange tijd heb ik het gevoel dat het publiek dove mensen echt kan zien in een film,’ vertelde Matlin eerder dit jaar in een interview met de LA Times. ’Je kan je op meerdere niveaus identificeren met deze mensen, en ziet hoe ze functioneren in het dagelijks leven. Maar helaas is de industrie zich nog steeds onvoldoende bewust van het feit dat je universele verhalen kunt vertellen met dove personages.’

In CODA speelt Matlin de rol van Jackie Rossi, de moeder van de zeventienjarige Ruby (Emilia Jones). In tegenstelling tot haar ouders en oudere broer is Ruby niet doof geboren, wat haar in de praktijk de gebarentolk van het gezin maakt. Van het runnen van het visserijbedrijf van de familie tot een ietwat gênant bezoek aan de huisartsenpraktijk (waar Ruby naar haar ouders moet gebaren dat ze twee weken lang geen seks mogen hebben vanwege een schimmelinfectie, waarop zij reageren dat dat een onmogelijke opgave is) – het gezin leunt op Ruby.

Zodra Ruby ontdekt dat ze een bijzonder talent heeft voor zingen, presenteert de sympathieke coming-of-agefilm een voorspelbaar dilemma: kiest Ruby voor zichzelf en mogelijk een plek op het conservatorium of blijft ze haar gezin helpen als schakel naar de horende wereld? Hoe brengt ze haar eigen leven in balans?

Het hartverwarmende drama was de grote winnaar op het Sundance Filmfestival dit jaar, waar het onder meer de publieksprijs won. En hoewel CODA voor sommigen iets te zoet zal zijn, brengen de liefdevolle en luchtige momenten in de gezinsdynamiek geheid een glimlach op het gezicht. Met name acteur Troy Kotsur, uitstekend in de rol van ruwe doch zorgzame vader met grove grapjes en een voorliefde voor gangsterrap, steelt daarbij de show.