Documentaire over Showgirls: van enorme flop naar cultfilm

Toen Paul Verhoevens hitsige stripperdrama Showgirls in 1995 verscheen, omschreef vermaarde filmrecensent Roger Ebert de productie als een verfilmde natte droom: ‘Er zit zoveel bloot in de film dat die pas opwindend wordt wanneer de meiden hun kleren aantrekken. Maar echte erotiek ontbreekt. De film is pure seksuele fantasie; erotiek vereist een mentale band tussen twee mensen, voor masturbatie heb je genoeg aan plaatjes.’

Ebert was evengoed mild positief: ‘Ik kon er best van genieten. Het is pulp, maar beslist niet saai.’ Dat was destijds een uitzonderlijke mening: Showgirls werd alom verguisd en bespot en was voor studio MGM een enorme flop. 25 Jaar na de release geven veel kijkers Ebert echter alsnog gelijk. De amusante Uur van de wolf-docu Paul Verhoeven en de comeback van Showgirls (een iets ingekorte versie van de Amerikaanse film You Don't Nomi uit 2019) laat zien hoe de consensus over Showgirls geleidelijk veranderde. Op video en dvd werd de film alsnog een financieel succes. De elementen die aanvankelijk werden gekraakt – het opgefokte acteerwerk, de onnatuurlijke dialogen, de lachwekkende seksscènes – werden omarmd door liefhebbers van camp en cult. Die organiseerden ‘midnight screenings’ van de film, schreven er hele verhandelingen over, maakten een musicalversie.

In de docu komen liefhebbers aan het woord die Showgirls een miskend feministisch meesterwerk noemen, maar ook critici die er misogyne drek zonder enige artistieke waarde in zien. Buiten kijf staat wel dat de film vrij uniek is. Regisseur Verhoeven en scenarist Joe Eszterhas kregen na hun kaskraker Basic Instinct (1993) min of meer carte blanche en leverden met Showgirls de eerste, en nog altijd enige, grote Hollywoodfilm met een 18+-keuring (in de VS: NC-17).

Wat zegt Verhoeven er zelf eigenlijk over? In een essay dat tegelijk met de film verscheen filosofeerde hij bloedserieus over de diepere lagen in het verhaal. Maar in interviews gaf hij ook toe: ‘Ik kijk gewoon graag naar blote meiden. I love tits ’n ass.’ En toen Showgirls werd bestraft met zeven Razzies was hij zo sportief de antiprijzen persoonlijk in ontvangst te nemen.

Interessant zijn de parallellen die in de docu worden getrokken met Verhoevens andere films. Die wijzen niet alleen op terugkerende elementen die zijn inktzwarte wereldbeeld illustreren (kotsende mensen, verkrachtingen, een grap over hondenvoer eten), maar laten ook zien dat zijn satirische toon niet altijd wordt herkend. Zo waren er genoeg recensenten die de maatschappijkritiek in actiefilm Starship Troopers (1997) volledig misten.

Moet Showgirls dan worden beschouwd als één grote, sluwe satire op de American Dream? Of is het toch vooral een ranzig en pretentieus exploitatiewerkje? Zeg het maar.