Happy honderd in Heddy Honigmanns 100UP

Eugene Bertram ‘Gene’ Krupa (1909-1973) was een van de invloedrijkste bigband-drummers in Amerika. Dat Viola Smith bekend stond als ‘the female Gene Krupa’ mag een compliment heten, hoewel zij tegelijkertijd zo uniek was dat ‘the male Viola Smith’ na haar nooit werd benoemd. Wie kan er ook tippen aan de levensgeschiedenis van Smith, een van de eerste professionele vrouwelijke drummers in Amerika, die nog lang scherpe herinneringen kon ophalen aan de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, waarin ze succes had met all girl band The Coquettes? Waarschijnlijk niemand. ‘I had the field pretty much to myself,’ aldus Smith, die vorig jaar oktober op 107-jarige leeftijd overleed.

Viola Smith is een van de zeven honderdjarigen die gelauwerd filmmaker Heddy Honigmann (1951) in haar nieuwe film 100UP (2020) portretteert. In de titel herkennen we de knipoog naar de beroemde Up-serie van de begin dit jaar overleden Michael Apted, een inmiddels klassieke reeks die sinds 1964 elke zeven jaar een groep Britten op beeld vereeuwigde. Honigmann bezoekt honderdjarigen over de hele wereld: in haar geboortestad Lima in Peru, in Den Haag en Noorwegen, en in New York. Daar spreekt ze ook Smith die ten tijde van de opnames, waarschijnlijk niet lang voor haar overlijden, nog ontzettend kwiek oogt. Bevlogen vertelt ze Honigmann hoeveel geluk ze heeft gehad het zesde kind in haar vroegere familieorkest te zijn. ‘Als ik de vijfde was, had ik trompet gespeeld. Als ik de vierde was, de trombone. Die twee meisjes zijn vroeg gestorven. Het drummen heeft me gered. Vanwege de lichaamsbeweging.’ Kwiek én grappig, die Smith. 

Smiths hele jeugd bestond uit repeteren. Zelfs in de schoolvakanties waren zij en haar zeven zussen twee uur per dag met hun instrument in de weer; vader Smith wilde niet dat de jeugdige energie van zijn kinderen aan iets anders dan muziek zou worden besteed. Maar dat Smith uiteindelijk het podium zou delen met The Andrew Sisters en Billie Holiday had niemand voor mogelijk gehouden. En dit was nog voor Smith percussionist werd bij The National Symphony Orchestra, waaraan ook Chick Webb en Ella Fitzgerald bijdroegen, voordat ze speelde tijdens de inauguratie van president Harry Truman in 1945, en voordat ze het schopte tot Broadway. Toen ze in 2012 honderd jaar werd, en er overal op het internet felicitaties en eerbetuigingen opdoken, reageerde ze ontroerd: ‘I had a charmed life.’ Om vervolgens met een knipoog te zeggen: ‘Unless people call drumming “work”. Then, I worked hard in my life.’ Het is zeker niet zo dat de andere verhalen in 100UP níet goed zijn, maar Viola Smith is alleen al een uitstekende reden om de film te bekijken.