Wat te doen als een held na een kwalijke onthulling van zijn voetstuk valt? Gewoon onbekommerd van zijn werk blijven genieten, alleen nog gedogen met een bijsluiter, of keihard cancelen? Peter Delpeut, regisseur van onder meer Felice… Felice… (1998) en schrijver van onder meer Het vergeten seizoen (2007), koos voor een vierde, tamelijk rigoureuze optie. Toen hij in 2018 een kritisch artikel in The New York Review of Books las over het verleden van de door hem bewonderde filmmaker Jonas Mekas, besloot hij nog even geen conclusies te trekken en eerst zelf grondig onderzoek te verrichten. Dat onderzoek leidde tot een compleet boek; een essay waarin Delpeut niet alleen de vermeende wandaden van Mekas behandelt, maar ook de aard van herinneringen, en geschiedschrijving in het algemeen. Het vergeten kwaad: De herinneringen van cineast Jonas Mekas verschijnt deze maand bij uitgeverij Atlas Contact.
Bewonderaar Peter Delpeut onderzocht in zijn nieuwe boek of cineast Jonas Mekas fout was in de oorlog en vertelt over zijn bevindingen bij Nooit Meer Slapen.
Jonas Mekas wordt wel de peetvader van de Amerikaanse avant-gardecinema genoemd.
Voor wie niet weet wie Mekas is, laat staan wat hij zou hebben misdaan, een korte introductie. Jonas Mekas (1922 - 2019) wordt wel de peetvader van de Amerikaanse avant-gardecinema genoemd. Hij werd geboren in Litouwen, vluchtte in 1944 voor de Russen en belandde vervolgens in een Duits concentratiekamp. Toen Litouwen na de oorlog in Russische handen viel, emigreerde hij naar New York. In Europa was Mekas altijd actief geweest als schrijver en dichter, maar in Amerika ging dat niet meer, omdat hij onvoldoende Engels sprak. Daarom besloot hij een filmcamera aan te schaffen, zodat hij zich universeler zou kunnen uiten, in beeldtaal. Binnen een jaar of tien groeide Mekas uit tot spil in de New Yorkse kunstscene, samenwerkend met artiesten als Andy Warhol, Allen Ginsberg en Salvador Dalí.
Dan de controverse. In het eerdergenoemde artikel uit 2018 beweert de historicus Michael Casper dat Mekas nooit helemaal eerlijk is geweest over zijn oorlogsverleden: in Litouwen zou hij hebben verkeerd in kringen met nazisympathieën. Klopt daar iets van? En wat voor ideeën koesterde Mekas destijds zelf? Peter Delpeut deelt zijn bevindingen in Nooit meer slapen.