Ilse van der Velden blikt terug op de beste series van het afgelopen jaar. De beste waren zinderend spannend, bijzonder geestig, prachtig gemaakt, of alledrie.

1. Breaking Bad

Dat het vijfde en laatste seizoen in twee delen komt, met een gapend gat tussen de eerste acht en de aller, allerlaatste acht afleveringen (die pas vanaf zomer 2013 worden uitgezonden) is het enige wat er aan te merken valt op een verder in alle opzichten perfecte serie. En tegelijk is het van precies dezelfde tergende aard  als veel spannende gebeurtenissen in de serie zelf: nagelbijtend, kreten-willen-slakend, ja  tergend spannend, met in dit opzicht hoogtepunten zoals de aflevering rond de spoorwegen (geen spoiler), en natuurlijk het onvergetelijke slot van de achtste episode, dat zich afspeelt op het kleinste kamertje. Aaargh! is hier waarschijnlijk de enige passende reactie.

Breaking Bad heeft alles: een inventief plot dat blijft verrassen, uitmuntend acteerwerk van met name Bryan Cranston en Aaron Paul, een aparte hoofdrol voor het harde licht en het genadeloze, droge landschap van New Mexico, waardoor de serie ook visueel een totaal eigen karakter heeft, en een jolige, al even inventieve rekwisietenafdeling. Het maakt Breaking Bad een bijzondere ervaring. Alsof je door een stel supertalenten bent uitgenodigd op hun feestje  - en het dak gaat eraf. 

2. Homeland

Een tweede seizoen is voor makers van een serie net zoiets als een tweede boek: de verwachtingen zijn hoog , en de auteur moet ze maar zien waar te maken. Homeland is bedolven onder Emmy’ s dit jaar, en is zonder meer de meest besproken serie van dit moment met wekelijkse nabesprekingen in de grootste kranten en blogs en zelfs in tv- uitzendingen. De uitzending zondagavond is ook hét moment in de week waarop ergens in het Witte Huis het blauwe scherm aanfloept: ‘Als Michelle en de meisjes gaan tennissen zondagavond kijk ik Homeland’, was getekend Barack Obama .  Zo’n man wil je niet teleurstellen.

Het tweede seizoen begon daverend met vijf, zes afleveringen die bol stonden van de spanning en je naar adem happend achter lieten. Daarna begon het allemaal een beetje te zwalken: tijdens de wekelijkse Homelandlunch onder VPRO-en andere omroep collega’s werd een beetje geklaagd over de ongeloofwaardigheid van sommige plotwendingen in de actiescènes, maar  de emotionele diepgang bleef en nam tegen het eind nog toe, in een aantal zeer fraaie scènes; een-op-eentjes waarin de relaties tussen de hoofdpersonen, ondersteund door ongelooflijk goed, soms puur non-verbaal, acteerwerk, centraal stonden.

Over de uitkomst van de finale is al veel gespeculeerd en even overwoog ons Homelandgenootschap  om een wedje af te sluiten, maar dat is er uiteindelijk niet van gekomen. Te ongewis. In Homeland kan het alle kanten op, dat is nu zo, dat was altijd al zo, en dat maakt ook seizoen twee geslaagd.

3. Girls

In april begon Girls, een nieuwe serie van HBO. Bedacht,  geschreven en geregisseerd door Lena Dunham, destijds 24, die ook nog een van de hoofdrollen voor haar rekening nam. Een geweldige prestatie, al kwam Dunham ook niet helemaal uit de lucht vallen; ze had al een speelfilm op haar naam staan die ze zelf schreef en regisseerde, Tiny Furniture (2010). HBO zag de film, herkende haar enorme talent, en gaf haar de vrijheid die ze verdiende. En waarmaakte, want Girls, geproduceerd door Judd Apatow, is een goed geschreven, grappige, pijnlijk eerlijke comedy over de rampen, bijna-rampen en de zeldzame successen van vier meisjes van in de twintig met de vinger aan de pols van de scene waaruit Dunham zelf afkomstig is.

Links, intellectueel, artistiek: hé, waar kennen we dat van?  Lena Dunham meteen bestempelen tot de nieuwe Woody Allen van deze generatie voert misschien wat ver, maar toch: ze is grappig, enorm tobberig, verkeert zonder meer in een existentiële crisis en houdt voortdurend lange babbelmonologen over het bestaan , waarbij ze trivialiteiten en diepzinnigheden afwisselt zoals een jongleur zijn ballen. Ze spaart niets en niemand en zichzelf nog het minst door, bepaald niet modellenslank als ze is, door het beeld te paraderen in bij voorkeur een te grote witte onderbroek. Een klassieke schlemiel is ze niet, maar een underdog is ze zeker. Met een tweede seizoen in aantocht. (VS 13 januari, 14 januari bij HBO NL)

4. Downton Abbey

Klassiek kostuumdrama, maar het tegendeel van oppervlakkig, uitstekend uitgewerkte karakters en een uitgekiend verhaal waarin ruimte is voor moderne, eigentijdse thema’s maken Downton Abbey een verrassend genoegen, ook voor hen die lijden aan hoepelrokkenallergie - meestal kijkers van de mannelijke kunne. En het acteerwerk is ook zo vreselijk goed: een ensemble geleid door acteerkanon  Dame Maggie Smith, die elke scene waarin ze zit domineert,  en ook in de kleinste bijrollen goede acteurs…

Het vierde seizoen is in de maak, de auteur Julian Fellowes combineert het met een nieuw overzees avontuur als schrijver van The Gilded Age, Downton in New York en ook dat is in handen van deze begenadigde laatbloeier die achterin de vijftig nog eens aan een hele nieuwe carrière begon. Iets om naar uit te kijken.

5. Luck

Luck, over de dure wereld van de paardenraces en –weddenschappen van David Milch en regisseur Michael Mann met Dustin Hoffman in de hoofdrol en ook verder een topcast met Michael Gambon, Nick Nolte en Dennis Farina blies je van je stoel die eerste paar afleveringen – al had je niet precies door waar het nou eigenlijk over ging. Visueel zo mooi als film, Hoffman helemaal in z’n element als narrige, op z’n pik getrapte grote jongen die in de gevangenis een toontje lager heeft moeten zingen: dit noemen we nou ‘veelbelovend’.  De nieuwe kwalitatief hoogstaande tv-series hebben nu eenmaal een tragere manier van vertellen, meer Dickens dan Bond, dus dat je het niet meteen snapte was niks nieuws, denk aan seizoen een van The Wire.

Maar Luck werd een debacle en voortijdig afgelast. Officieel wegens ongelukken met paarden op de set maar de kijkcijfers waren ook niet geweldig, al is dat normaal gesproken geen reden voor HBO om er meteen de stekker uit te trekken. Terecht of niet, wie nu wat scenes kijkt op YouTube ziet iets heel bijzonders. Luck was zo niet een van de beste series, dan toch de belofte van het jaar.