Donderdag begint seizoen 5 van Mad Men, het met prijzen overladen televisiedrama over een reclamebureau in het New York van de jaren zestig. Met echte mannen en echte vrouwen.

Toen vrouwen nog in kokerrokken liepen te heupwiegen en gladgekamde machomannen het voor het zeggen hadden: volgens sommige feministes is Mad Men ( het met prijzen overladen televisiedrama over een reclamebureau in het New York van de jaren zestig) een seksistische serie. Mannen én vrouwen zouden zich verlustigen aan ‘die goeie ouwe tijd’, toen sekseverhoudingen nog lekker duidelijk waren. Het glamoureuze set design zou dienen als een vernislaag voor een vrouwonvriendelijke serie, die ouderwetse rolpatronen weer aantrekkelijk maakt. Klopt dit? Misschien helpt een korte karakterstudie van de vier vrouwelijke hoofd - personages.

Joan
Als er één vrouw is die een stijlicoon werd sinds Mad Men ons verrukt met jarenzestigkapsels en vrolijk ratelende typemachines, is het wel de rondborstige , roodharige secretaresse Joan Holloway. Actrice Christina Hendricks prijkte inmiddels op de cover van menig damesblad, zo van: moeten we niet terug, in deze tijd van graatmagere topmodellen, naar de vrouwelijkheid van Joan? Ze heeft niets op met de ambitie van Peggy, de vrouwelijke copywriter die tegen de klippen op wil uitblinken in een mannenwereld. Maar onder haar inschikkelijke rol en klassiek feminiene verschijning gaat een ijzersterke vrouw schuil die, zo blijkt aan het begin van seizoen 5, niet in staat is thuis te zitten met haar baby.



Joan wil onmisbaar zijn voor het bedrijf – en dat is ze ook. Ze zal haar rol opeisen, maar hoe ver is ze bereid daarvoor te gaan? Net als andere personages in seizoen 5 gaat Joan tot de bodem van haar karakter, om te eindigen in een volmaakte spagaat tussen overlevingsdrift en acceptatie van het systeem. Ze wordt er nog tragischer en prachtiger van.

Betty
Is zij een Stepford wife of een Anna Karenina? Betty is ongrijpbaar. Ze is de eerste vrouw van hoofdpersoon Don Draper (voor de nieuwkomers: een man die eruit ziet als James Bond, die bittere geheimen met zich meedraagt en met nonchalante bravoure leiding geeft aan het creatieve team van reclamebureau Sterling Cooper Draper Pryce). Terwijl Don op het werk nog een glas inschenkt en een sigaret opsteekt, ondergaat Betty thuis haar eenzame lot. Maar Betty is allesbehalve een cliché. Haar Grace Kelly-look contrasteert zo mooi met die oneindige melancholie in haar ogen. Ze is inmiddels hertrouwd met een betrouwbare man, maar Betty is flink aangekomen en de diagnose die haar psychiater aan Don doorbelde (‘Uw vrouw is een ernstig getroebleerde jongedame’) galmt nog na. De suggestie is dat Betty ook in onze tijd depressief zou zijn, ook als ze geen huisvrouw was. En dat is juist zo gedurfd.


De personages in Mad Men zijn geen van alle van bordkarton, maar allemaal ambigu en complex. Het leed van Betty kent geen weerga, behalve misschien in dat van Lane Pryce, de seksueel gefrustreerde Engelsman: ja, een ongelukkige man, ook dat kan in Mad Men.

Peggy
Toen Peggy Olson als beginnend copywriter een kind kreeg van collega Pete Campbell, besloot ze de baby af te staan. ‘You’ll be shocked,’ zei Don toen tegen haar – je zult versteld staan, hoe snel je dit vergeten bent. Hij lijkt gelijk te hebben gekregen, al heeft het haar wel het respect van haar familie gekost. De tuttig geklede Peggy is een moedige pionier, die als carrièrevrouw nog steeds niet helemaal au sérieux wordt genomen.


Aan het begin van seizoen 5 laat een artistiek aangelegde sollicitant zich bij haar van zijn raarste kant zien – en even later bij Don van zijn beste kant. Haar geniale idee voor een televisiereclame met dansende Heinz-bonen wordt afgeserveerd. Peggy wil haar vleugels uitslaan, maar kan ze dat nog wel zolang ze aan Don verantwoording moet afleggen? En hoe wordt een vrouw die alle avonden doorwerkt ooit gelukkig in de liefde? Het drama van Peggy, de enige die een mannenbaan heeft, is net zo groot als dat van de andere vrouwen uit Mad Men – ook al is haar verhaal duidelijk geïnspireerd op de biografie van Gurley Brown die begon in een vergelijkbare baan en later hoofdredacteur werd van Cosmopolitan.

Megan
Dons tweede vrouw krijgt een hoofdrol in dit vijfde seizoen, al vanaf het moment dat zij Don voor zijn veertigste verjaardag, ten overstaan van al zijn collega’s, verrast met een act die – naar de maatstaven van toen – een ‘ burlesque’ wordt genoemd. Maar kan ze meer dan zwoele zoubizoubizou-liedjes zingen? Een interessante wending is dat met Megan in dit seizoen voor het eerst een kritiek op de wereld van Don Draper wordt gepersonifieerd: is die reclamewereld eigenlijk wel zo boeiend? Megan heeft een droom die voorbij Madison Avenue ligt: ze wil actrice worden. Daarvoor lijken twee wegen open te staan – via reclamespotjes en andere rolletjes, of net zolang wachten tot je een échte rol krijgt, terwijl je rijke echtgenoot de huur betaalt.



Ook Megan past niet in het plaatje ‘mooie vrouw die doet wat haar man wil’. Ze is een rond personage dat worstelt met een modern dilemma: ben ik dapper omdat ik mijn hart volg of ben ik een van die velen die maar niet volwassen kunnen worden? Daar komt bij dat een huwelijk met de grote Don Draper, dat symbool van een betreurd type mannelijkheid, vies tegenvalt – zelfs in de lift komt ze nog oude scharrels van hem tegen. ‘Incroyable!’ verzucht Megan, maar Don wuift het soepel weg. Ook Megan is geen vrouw waarvan de feministes kunnen zeggen dat ze figurant is in een misogyne en seksistische wereld, maar goed: die hebben altijd Roger Sterlings vrouw Jane, het opportunistische muurbloempje, nog om hun woede op te botvieren.