Nog een kleine twee weken en het doek valt voor HBO in Nederland. Het wereldberoemde betaalkanaal – bekend van series als Game of Thrones, Girls, The Sopranos, The Wire en Sex and the City – verlaat per 1 januari ons land. Het neemt daarbij drie zenders en een app (HBO GO) mee, al worden enkele series en films in 2017 wel ondergebracht bij televisieprovider Ziggo.

Beide partijen typeerden het vertrek bij de bekendmaking in september als ‘een zakelijke beslissing’, waaraan ze verder niet al te veel woorden vuil wilden maken. Latere navraag leidt dan ook tot niets. Dat maakt het gissen naar de exacte redenen van HBO’s vertrek, al zijn er alsnog aanwijzingen genoeg.

Gewetenswroeging
Te beginnen met het publiek. Marktonderzoeker Telecompaper schatte het aantal HBO-klanten eerder dit jaar nog op 360.000. Dat cijfer wil een woordvoerder van HBO ‘noch bevestigen, noch ontkennen’ – net als onder andere Netflix weigert men in te gaan op de precieze aantallen. Ter vergelijking: Netflix beschikt in Nederland naar verluidt over ruim anderhalf miljoen abonnees, vier keer zoveel als HBO.

Opvallend verschil, als je bedenkt dat HBO beschikt over de populairste serie ter wereld: Game of Thrones. Gemiddeld kijken per aflevering ruim acht miljoen Amerikanen naar dit doorwrochte fantasyspektakel – en dat alleen al ‘ouderwets’ op televisie. Door nog eens miljoenen mensen meer wordt de serie wereldwijd illegaal binnen gehaald. Eind 2015 werd GoT voor de vierde keer op rij uitgeroepen tot de meeste gedownloade serie van het jaar. De cijfers van 2016 zijn nog niet helemaal binnen, maar om in sporttermen te spreken: een podiumplek zit er zeker in.

'Het is een van de factoren waardoor HBO ook wereldwijd begint achter te lopen op zijn concurrenten.'

Nick Boers

Geen spoor
Hoe het kan dat die aantallen niet worden verzilverd in het Nederlandse klantenbestand van HBO? Eenvoudig: er zijn te weinig fans met zulke gewetenswroeging dat ze maandelijks vijftien euro willen betalen voor tien weken plezier in het jaar. Waarmee we belanden bij een ander pijnpunt: het aanbod. Hoewel HBO zich terecht presenteert als thuis voor kwaliteitsdrama – die reputatie heeft het over de laatste twintig jaar wel verdiend – is daarvan bij het Nederlandse HBO bijzonder weinig terug te vinden. Lopende series als Game of Thrones, Girls en Silicon Valley zijn via HBO Go nog geheel (terug) te bekijken, maar het slechts een paar jaar oudere True Blood, Boardwalk Empire, True Detective of Treme al helemaal niet meer. Om nog maar te zwijgen over de programma’s waarmee het betaalkanaal ooit naam maakte. Van bijvoorbeeld The Sopranos, Sex and the City, Oz, Six Feet Under en Deadwood is op televisie of online geen spoor meer te bekennen. Wranger nog: laatstgenoemd westerndrama was en is nog steeds wel te vinden bij concurrent Netflix, dat ook nog eens veel meer aanbiedt.

Cord cutters
Het is een van de factoren waardoor HBO – hoe revolutionair het ook was in de ontwikkeling van kwaliteitsdrama – ook wereldwijd begint achter te lopen op zijn concurrenten. De handelswijze van het betaalkanaal is simpelweg ouderwets. Ook in een tijd van cord cutters (mensen die hun dure televisieabonnementen opzeggen en overgaan op een online only-bestaan) denkt en handelt HBO als een klassieke televisiezender. Vaste uitzendtijden, wekelijkse afleveringen: HBO houdt er strak aan vast. Zelfs nu het in Amerika zijn eigen streamingdienst heeft gelanceerd (met een miljoen abonnees het nog niet bijster succesvolle HBO Now) wijkt het niet af van het traditionele model – en zal dat ook niet snel doen. Zo liet HBO Richard Plepler vorig jaar doorschemeren niet veel met binge watching (of: comakijken) op te hebben: ‘Het feit dat mensen het tien, elf, twaalf weken over je programma kunnen hebben, heeft iets heel krachtigs. Als je een show binget, is dat een manier om er naar te kijken, maar het is ook vermoeiend. Ik denk dat mensen het nog wel fijn vinden om een week te wachten op een nieuwe aflevering.’

Een bewering die misschien nog opgaat voor een kijkcijferkanon als Game of Thrones – voor- en napret is een belangrijk onderdeel van de ervaring – maar nu al lang niet meer op alle series van toepassing is. Niets staat een paar bingewatch-programma’s in de weg. Behalve HBO zelf dan.