Wanneer je Peaky Blinders intikt op Google, verschijnen bij gerelateerde zoekopdrachten de televisieseries Downton Abbey, Mr. Selfridge en The Crown. Dat is niet geheel onterecht: het zijn alle vier Britse historische kostuumdrama’s. Het grote verschil is dat Peaky Blinders geschreven werd door Steven Knight (Eastern Promises, Taboo), de Britse scenarioschrijver die vooral gefascineerd is door onderbelichte periodes uit de Britse geschiedenis.
Het televisiedrama Peaky Blinders is Knights succesvolste serie en is vernoemd naar een criminele straatbende uit Small Heath, een achterstandswijk in Birmingham in de jaren twintig van de vorige eeuw. In de serie wordt de bende gerund door de familie Shelby, die zich na de Eerste Wereldoorlog opwerkt in de Engelse onderwereld. Het brein van de familie, Thomas ‘Tommy’ Shelby (fantastisch gespeeld door Cillian Murphy) is net als zijn broers getraumatiseerd uit de oorlog gekomen en wordt zonder enige opleiding of psychische hulp terug in de samenleving gedumpt.
Vastbesloten om zichzelf en zijn familie toch rijkdom, aanzien en macht te bezorgen neemt hij het voortouw in allerlei criminele activiteiten. De gevolgen blijven niet uit: steeds dieper raken de Peaky Blinders verzand in een moeras van corrupte politiekorpsen, criminele rivalen, Bolsjewieken en de toen nog jonge IRA.
Zelden werd historisch Engeland zo rauw in beeld gebracht als in de televisieserie Peaky Blinders van scenarist Stephen Knight. Het vierde seizoen is sinds 15 november te zien op BBC 2.
Historisch correct?
De belangrijkste inspiratiebron voor de serie zijn de verhalen van Knights eigen familie, die afkomstig is uit Small Heath en betrokken was in de illegale gokindustrie. Historici menen echter dat er rond 1920 helemaal geen straatbende genaamd de Peaky Blinders meer rond liep in Birmingham. Ze zouden hun hoogtepunt rond 1890 hebben gekend. Dat spreekt Knight dan weer tegen met het argument dat niet alles in de geschiedenisboeken terecht komt. “Of mijn familie heeft alles verzonnen, of er liepen wel degelijk Peaky Blinders rond in die tijd.” zei hij in een interview met The Guardian.
Is het erg dat historici delen van Knights weergave van het historische Birmingham niet bevestigen? Niet echt. Want de manier waarop Knight historie en fictie combineert levert bovenal een zeer stijlvolle serie op, vol spanning, pienter geschreven dialogen en interessante personages. En daarbij: er klopt ook een hoop wél. Zo staat de beroemde pub uit de serie, The Garrison, nog steeds in Small Heath, zijn de twee grootste vijanden van de Peaky Blinders uit het eerste seizoen (rechercheur Campbell en rivaliserend bendeleider Billy Kimber) gebaseerd op echte figuren en zijn de kostuums, kapsels en andere props afgekeken van foto’s uit die tijd.
Van links naar rechts: John, Thomas & Arthur Shelby
Accenten, Flatcaps & Bowie
Ook de accenten, en dan met name het Birmingham-accent, zijn met veel aandacht uitgezocht. Wat opvalt is dat geen van de acteurs zijn eigen accent hanteert. Zo gebruikt de Ier Murphy een vet Engels accent en spreekt de Britse actrice Annabelle Wallis weer in een Iers accent. Ook werden er voor het derde seizoen twee Nederlandstalige acteurs, Gaite Jansen en de Belg Jan Bijvoet, ingevlogen om Russen met Georgische achtergrond te spelen. En om ervoor te zorgen dat Murphy het ‘echte’ Birmingham-accent te pakken kreeg stelde Knight zijn hoofdrolspeler in The Garrison voor aan wat jeugdvrienden uit Birmingham. Knight: “Ik wilde absoluut voorkomen dat het een soort karikatuur accent zou worden.”
De catchy naam van de serie (en de bende) slaat overigens op de iconische petten die de bendeleden droegen. In de serie hebben zij ook scheermesjes in hun zogenaamde ‘flatcaps’ genaaid, zodat zij die als wapen kunnen gebruiken. Dit is slechts een mythe, maar hij heeft wel bijgedragen aan de cultstatus die de petten sinds de serie hebben gekregen. Ze zijn nu, met dank aan het succes van de eerste drie seizoenen, weer razend populair in Engeland. In 2016 zouden de verkoopcijfers zelfs met meer dan tachtig procent zijn gestegen.
Ook poplegende David Bowie was een trots bezitter van de flatcap. Cillian Murphy, die al voor de show bevriend was met Bowie, wist dat hij groot fan was van de serie en stuurde hem de originele flatcap van zijn personage Thomas als kerstcadeau.
In de laatste maanden van zijn leven gaf de zanger Knight toestemming een nummer van zijn laatste album Black Star te gebruiken in het derde seizoen. Het werd Lazarus: een nummer dat zo mooi de tragiek en rauwheid van de serie vangt, dat het net zo goed de titelsong had kunnen zijn.
De eerste drie seizoenen van Peaky Blinders zijn te zien op Netflix. Het vierde seizoen is momenteel wekelijks op woensdag (om 22:00) te zien op BBC 2.
Peaky Blinders 4: waar zijn we?
Terug naar de roots (spoilers!)
In het eerste seizoen ontmoeten we de Shelby’s vlak nadat de mannen weer terug zijn uit de Franse loopgraven. Vanaf dat moment is al duidelijk dat Thomas grootse plannen heeft voor hem en zijn familie en dat geen obstakel te groot is voor de Peaky Blinders om het beoogde geld en aanzien binnen te harken. Het met vuile klusjes en zwart geld opgebouwde imperium dat in de eerste drie seizoenen alsmaar groter wordt moet uiteindelijk ‘wit’ worden. Een klassieke gangsterformule die vanzelfsprekend meer bittere offers vraagt dan de familie lief is. Met de laatste aflevering van het derde seizoen als absoluut dieptepunt. Thomas, die altijd alles onder controle leek te hebben, moet zijn familie uitleveren aan de politie.
Het vierde seizoen begint een half jaar na de tragische finale van seizoen drie. Thomas, gedistantieerd van zijn familie, moet zien te voorkomen dat zij allemaal de strop krijgen en ontvangt een verontrustende brief ondertekend door de Amerikaans-Italiaanse maffia. Ook zullen de Peaky Blinders een aantal nieuwe personages tegen het lijf lopen, gespeeld door Charlie Murphy (Philomena), Aiden Gillen (‘Littlefinger’ in Game of Thrones) en Oscarwinnaar Adrien Brody (The Pianist). Laatstgenoemde vertolkt naar verluidt het meest gevreesde personage tot nu toe.