Na de succesvolle serie The Handmaid’s Tale komt de Amerikaanse streamingdienst Hulu opnieuw met een prestigieus project, The Looming Tower.

Aan het einde van de eerste aflevering van The Looming Tower krijgt John O’Neill (Jeff Daniels), antiterrorisme-expert van de FBI, het bericht dat de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania zijn gebombardeerd. Hij zit in een trein die hem van New Jersey terug naar New York brengt. ‘And now it begins,’ zegt hij aan de telefoon tegen een van zijn agenten. In de verte zijn de twee verlichte torens van het World Trade Center zichtbaar.

Je moest eens weten, denk je als kijker. Al had John O’Neill, de FBI-man op wie Daniels’ karakter is gebaseerd, in 1998 waarschijnlijk een aardig idee van het gevaar dat Al Qaida vormde voor Amerika. The Looming Tower is het tweede prestigieuze project van de Amerikaanse streamingdienst Hulu na The Handmaid’s Tale, dat vorig jaar van start ging en alle tv-prijzen won. Alleen is het – in opzet in ieder geval – nog net een tikkeltje prestigieuzer.

The Looming Tower is gebaseerd op het boek The Looming Tower: Al-Qaeda and the Road to 9/11 van Lawrence Wright, dat een Pulitzer Prize won. Diezelfde Wright staat, samen met documentairemaker Alex Gibney (Going Clear) en screenwriter Dan Futterman (Capote) aan het roer. Er is wereldwijd op locatie gefilmd. En de cast bevat naast Daniels ook andere grote namen als Peter Sarsgaard, Alec Baldwin en een uitzonderlijke Bill Camp (The Night Of).

Zowel het boek als de serie beschrijven de aanloop naar de aanslagen op 11 september 2001. Alleen legt Wright in zijn non-fictierelaas grotendeels de focus op het Midden-Oosten – de leiders van Al Qaida, Osama bin Laden en Ayman al-Zawahri, de jihadisten maar ook hun vrouwen en kinderen, de politici en leiders uit de regio – in een poging te verklaren waarom de terroristen Amerika zo gingen haten en hoe ze uiteindelijk tot hun daden zijn gekomen.

© IMDB

Wikipedia-momenten

De machtsstrijd en rivaliteit binnen de Amerikaanse overheidsinstanties, die er (hoogstwaarschijnlijk) aan hebben bijgedragen dat Al Qaida op 11 september succesvol was, zijn onderdeel van Wrights boek, maar komen aanzienlijk minder uitgebreid aan bod. De serie legt juist wel de nadruk op dit laatste. De hoofdpersonen zijn niet Bin Laden en Al-Zawahiri, maar Amerikaanse FBI- en CIA-agenten.

Een logische keuze. Het is voor een Amerikaans publiek makkelijker om een dramaserie over 9/11, een van de grootste recente trauma’s van het land, te omarmen als het vanuit Amerikaans standpunt wordt verteld. Zelfs al laten hun landgenoten aardig wat steken vallen. (Wie uiteindelijk de meeste fouten maakte, de FBI of de CIA, laat de serie in het midden.)

Al is het ook een keuze die The Looming Tower in dezelfde categorie plaatst als andere series over FBI- en CIA-agenten als Homeland en 24, wat het geheel iets minder verrassend maakt voor de ervaren televisieseriekijker.

De openingsscène van de serie, waarin een speciale eenheid van de CIA met zwarte baseballpetjes een harddrive afhandig weet te maken van een Al Qaida-lid, is niet anders dan in al die andere series. En ook de frustratie van de hoofdpersonen over beslissingen die hogerop worden genomen, of stappen die niet snel genoeg worden gezet, voelt bekend.

Maar wat The Looming Tower wel wezenlijk anders maakt, is het feit dat je als kijker weet wat er gaat gebeuren. De ambassades worden gebombardeerd. Die torens gaan vallen. De terroristen, zelfs zij die bekend zijn bij de cia, zullen in hun doel slagen. Daar kunnen de hoofdpersonen niets aan veranderen.

Dit zorgt voor een interessante kijkervaring. En veel Wikipedia-momenten. Want, net als bij Netflix’ hit The Crown, heb je als kijker de neiging om even op te zoeken of de dingen die je op het scherm ziet ook in het echt zijn gebeurd.

© IMDB

Tahar Rahim als Ali Soufan

Actuele snaar

Om je op weg te helpen: de gebeurtenissen hebben vrijwel allemaal echt plaatsgevonden, sommige karakters zijn een combinatie van meerdere personen en aan de (persoonlijke) verhaallijnen is hier en daar wat gesleuteld voor dramatisch effect. Al was zelfs dat niet altijd nodig.

Neem Daniels’ personage, John O’Neill. De man is larger than life. Hij krijgt een overheidssalaris maar draagt dure pakken, eet, drinkt en oreert alsof hij een New Yorkse maffiabaas is en heeft naast zijn gezin in New Jersey een liefhebbende vriendin in New York en een minnares in Washington D.C. Aan dit achtergrondverhaal is niks verzonnen. Sterker nog, de echte O’Neill had een derde vriendin. Zij is door de schrijvers geschrapt, omdat ze het anders te ongeloofwaardig vonden worden.

Ook de dramatische ontknoping van zijn strijd tegen Osama bin Laden, O’Neills levenswerk, had niet bedacht kunnen worden (wil je verrast worden, sla Wikipedia er vooral niet op na).

Net als The Handmaid’s Tale, raakt The Looming Tower een actuele snaar in Amerika. Terwijl de CIA en de FBI proberen het land veilig te houden, is Het Witte Huis samen met de rest van Amerika afgeleid door het Monica Lewinsky-schandaal. Zoals de dagelijkse ophef in Washington momenteel afleidt van het onderzoek naar Russische inmenging in de verkiezingen van 2016.

Moslimheld

Het feit dat O’Neills rechterhand, Ali Soufan, moslim is, is een van de redenen dat schrijver Futterman het project heeft aangenomen. ‘Het is het verhaal van een Amerikaanse moslimheld. Een immigrant die als tiener uit Libanon naar Amerika kwam en de meest patriottische persoon is die ik ken. Iemand die nu waarschijnlijk veel moeite zou hebben om dit land binnen te komen,’ zei Futterman tegen The Washington Post.

Soufan, die zeer overtuigend wordt gespeeld door de Franse-Algerijnse acteur Tahar Rahim, was voor 11 september een van de acht Arabisch-sprekende agenten die de FBI in dienst had en als enige werkzaam in New York. Hij wordt gezien als een van de agenten die het dichtst bij het voorkomen van de aanslagen op 11 september is gekomen. En ook zijn verhaal was zonder al te veel aanpassingen geschikt voor televisie.

In Amerika is tot op heden wisselend op The Looming Tower gereageerd. Cultuursite Vulture van New York Magazine noemt het ‘Law & Order: Bin Laden Unit’, waarmee men het min of meer wegzet als een vermakelijke standaardpolitieserie. Entertainmentnieuwssite Deadline Hollywood gebruikt de woorden ‘uitzonderlijk’ en ‘belangrijke televisie’.

Zoals altijd ligt de waarheid ergens in het midden.

The Looming Tower is in Nederland te zien via Amazon Prime Video

Meer over The Looming Tower