Insecure-bedenker Issa Rae: idealistische entrepreneur

Wat het meest opvalt aan de eerste aflevering van het nieuwe, vierde seizoen van Insecure, zijn de dingen die een maand of twee geleden nog niet opvielen. De manier waarop hoofdpersoon Issa (Issa Rae) en haar beste vriendin Molly (Yvonne Orji) ontspannen door een hippe kledingwinkel in Los Angeles struinen, gedachteloos de kledingstukken in de rekken aanrakend terwijl ze diep in gesprek zijn. Het volle restaurant waar Issa een werkbespreking heeft. De drukke bar waar Molly en haar date een flirterig spelletje bowling spelen waarbij ze de bowlingballen uit het rek pakken zonder dat het ook maar een keer in ze opkomt om het ding eerst uitvoerig met een glorexdoekje te reinigen.

Argeloos uitgevoerde handelingen en bezigheden die we tot voor kort voor lief namen, maar die in onze huidige, door Covid19 overgenomen wereld plots iets buitenaards hebben. Net als het altijd zonnige en – zoals gebruikelijk bij Insecure – prachtig gefilmde Los Angeles waar het verkeer nog gewoon standaard vaststaat op de freeways en mensen geen verplicht mondkapje dragen.

Het contrast tussen de wereld van Insecure en onze huidige wereld is groot, en het komt harder binnen dan bij andere, recent uitgekomen series. Wellicht omdat de scherpe en slimme serie over het wel en wee van de – inmiddels – dertiger Issa en haar vrienden niet speelt in een alternatief universum of een besloten gemeenschap. Het handelt niet over seriemoordenaars of bovennatuurlijke verschijnselen, maar over de dagelijkse levens van vier zwarte vrouwen in Los Angeles. Over vriendschap, werk, relaties, seks, over de ongemakken wanneer je de enige zwarte vrouw op kantoor bent.  

Juist het feit dat Insecure zo verankerd is in iets dat amper twee maanden geleden nog werkelijkheid was, maakt dat het plots heimwee-tv is, een serie die je wekelijks een half uurtje mee terug neemt naar een wereld de we voorlopig moeten missen. Het is een onbedoeld neveneffect dat, aldus de Los Angeles Times, deze toch al zeer goede serie momenteel nog aantrekkelijker maakt. Een show om even je hart aan op te halen.

Voor schrijver, producent en hoofdrolspeelster Issa Rae betekent de wereldwijde lockdown een plots lege agenda. Op het moment dat de wereld tot stilstand kwam, stond Rae op het punt om naar Austin te vliegen waar haar nieuwe film The Lovebirds, met Kumail Nanjiani, op SXSW in première zou gaan. De weken die volgden zouden besteed worden aan de promotie van de film en het vierde seizoen van Insecure. Daarna waren er plannen voor een nieuw screenplay en een script voor een pilot. Maar SXSW werd gecanceld en de bioscooprelease van The Lovebirds geschrapt – de film is intussen opgepikt door Netflix en wordt op 22 mei wereldwijd uitgebracht. De terugkeer van Insecure werd gevierd met een virtuele blockparty. Rae zit, net als de rest van de wereld, al weken thuis.

Stilzitten is niet iets dat Rae, geboren Jo-Issa Rae Diop (1985), veel heeft kunnen doen de afgelopen jaren. Zelfs al waren er legioenen Insecure-fans die haar de laatste achttien maanden veelvuldig en dwingend via Twitter lieten weten dat ze sneller moest schrijven omdat ze niet konden wachten op het nieuwe seizoen. ‘Als ik een foto van mijn moeder deelde zeiden ze: maar waar blijft Insecure nou?’, vertelde Rae aan The Daily Beast. De wachttijd duurde inderdaad langer dan ze van Insecure gewend waren, maar dat had niets te maken met een verminderd werkethos van de 35-jarige.

In de achttien maanden sinds de finale van seizoen 3 werd uitgezonden, speelde Rae in maar liefst vier films: het op een YA-boek gebaseerde drama The Hate U Give, komedie Little, het romantische drama The Photograph en romcom The Lovebirds. Daarnaast produceerde ze A Black Lady Sketch Show, de eerste sketchshow met een volledig zwarte en vrouwelijke cast en schrijversteam; lanceerde ze haar eigen platenlabel, Raedio Label, om onafhankelijke artiesten op weg te helpen; werd ze mede-eigenaar van een nieuwe koffiezaak in Inglewood, de stad naast het vliegveld in South Los Angeles die in Insecure veelvuldig voorbijkomt en tot dat moment nog weinig vergelijkbare plekken kende; zette ze zich in voor het mede door haar in 2014 opgerichte Color Creative, een organisatie die probeert meer zichtbaarheid en kansen te creëren voor ondervertegenwoordigde film- en televisieschrijvers; leidde ze haar bedrijf Issa Rae Productions; en deed ook nog eens genoeg inspiratie op uit het dagelijks leven om een vierde seizoen voor Insecure te creëren, dat zwaar leunt op haar eigen levenservaringen – zoals al haar werk.

Rae bracht een deel van haar jeugd door in Maryland, waar ze soms het enige zwarte kind in de klas was en haar klasgenootjes – toen ze ontdekten dat haar vader uit Senegal kwam – haar aan onwetende vragen onderwierpen over hoe vies het in Senegal was en of ze wist hoe ze op een olifant moest rijden. Toen de familie naar Los Angeles verhuisde, werd ze niet zwart genoeg bevonden op de overwegend zwarte middelbare school die ze bezocht. En in de paar jaar dat de familie in Senegal woonde, was ze steevast de enige Amerikaan.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat al haar werk in meer of mindere mate draait om identiteit, een gevoel van ongemak en zwart zijn. Haar eerste succes, webserie Awkward Black Girl, waarvan de eerste aflevering uit 2011 meer dan twee miljoen keer op YouTube is bekeken, ontstond toen ze zich realiseerde dat ze zichzelf, een sociaal ongemakkelijke, nerdy, zwarte jonge vrouw, niet gereflecteerd zag op televisie of film, al sinds de televisie van haar jeugd in de jaren negentig niet meer, een tijd die ook wel de gouden eeuw van zwarte televisie wordt genoemd, toen series als The Fresh Prince, Moesha en A Different World mateloos populair waren. De zwarte vrouwen op tv waren jaren na die gouden eeuw eerder karikaturen dan driedimensionale personages, zag Rae.

In haar goed verkochte essayboek The Misadventures of Awkward Black Girl uit 2015 schrijft ze hoe ongemakkelijk ze werd van de film Precious uit 2009 over een misbruikte, analfabetische, zwangere zwarte tiener. Ze voelde zich ongemakkelijk, ‘niet omdat ik de film niet goed vond, niet omdat ik me niet herkende in het verhaal, maar omdat Hollywood zo enthousiast was over deze film. Is dit ervoor nodig om een sympathieke, vrouwelijke, zwarte hoofdpersoon te creëren?’ Ze wist dat het anders kon. Twee jaar na de film lanceerde ze haar webserie en in 2016 ging op HBO Insecure in première. De serie werd direct geprezen om de gedetailleerde, genuanceerde point of view van de zwarte hoofdpersonen.

Insecure maakte dat Rae in een paar jaar tijd van viral websensatie naar Golden Globe- en Emmy-genomineerde Hollywoodactrice ging. Met filmrollen voor het uitkiezen. Haar twee meest recente films zijn minder awkward, maar dragen nog steeds bij aan een meer inclusieve entertainmentwereld. The Lovebirds, over een stel dat per ongeluk verwikkeld raakt in een moordmysterie, was eigenlijk geschreven voor twee witte acteurs tot Rae en Kumail Nanjiani ervoor tekenden. Ondanks de succesvolle carrières van beide acteurs betekende deze casting nog steeds vooruitgang in Hollywood, waar interraciale koppels toch meestal één witte helft kennen. En ook het zoete The Photograph was een bewuste keuze, vertelde Rae op website Refinery29. ‘Het is erg flatterend om de hoofdrol in een romantische film aangeboden te krijgen. En ik realiseer me dat niet veel mensen die eruitzien zoals ik, die kans hebben gekregen.’  

Rae is uitgesproken in haar missie om vrouwen en minderheden die in Hollywood aan de weg timmeren, te helpen. In 2017 werd ze een instant meme toen ze op de rode loper van de Emmy Awards liet weten dat ze die avond ‘iedereen die zwart is’ aanmoedigde. Toen ze begin dit jaar live de nominaties voor de Oscar voor beste regie presenteerde, voegde ze er een welgemeend sarcastisch ‘felicitaties voor al die mannen’ aan toe.

Toch geeft Rae in recente interviews aan wel klaar te zijn met het altijd praten over diversiteit in Hollywood: ‘Journalisten moeten die vragen gaan stellen aan de witte mannen.’ Ook omdat ze zelf al jaren alles doet wat ze kan. Vanaf het moment dat Rae een beetje macht verwierf, gebruikt ze haar platform om kansen te creëren voor de schrijvers en makers die achter haar op de ladder staan. ‘Ik ben hier iedere dag mee bezig en hoop dat dit mijn nalatenschap wordt,’ zei ze tegen The Daily Beast. ‘Ook omdat het de druk van mijn schouders neemt.’ Want als Insecure niet meer een van de weinige tv-shows is met ietwat ongemakkelijke maar vooral driedimensionale zwarte vrouwen, kan Rae misschien eindelijk ongestoord een foto van haar moeder delen op Twitter.