Squid Game: gewelddadige Zuid-Koreaanse thrillerserie die de wereld verovert

Als er weer eens een nieuwe hitserie opduikt, wordt vaak gesteld dat we leven in ‘de gouden eeuw van televisie’. Maar die eeuw – afgetrapt met series als The Sopranos en The Wire - is anno 2021 grotendeels veranderd in de ‘gouden eeuw van streaming’. Zeker, er zijn nog steeds lineaire ‘Grote Series’ die het culturele debat wekenlang gaande houden (zie Succession en Better Call Saul), maar het zijn steeds vaker de streamingsuccessen die het gesprek van de dag bepalen.

Begin september vermoedde waarschijnlijk niemand dat een Zuid-Koreaanse thrillerserie over een sadistische versie van kinderspelletjes een van de succesvolste exponenten van de ‘gouden eeuw van streaming’ zou worden. Squid Game was een idee dat in Zuid-Korea ruim een decennium op de plank bleef liggen. Geen studio durfde het aan, want het concept zou ‘te goor, grotesk en onrealistisch’ zijn voor het grote publiek. Bedenker Hwang Dong-hyuk was daarbij een klassieke underdog: hij schreef het verhaal al in 2009, maar moest uiteindelijk zijn laptop verkopen om financieel te overleven.

Uiteindelijk durfde Netflix de gok wél aan, en inmiddels is Squid Game hard op weg om uit te groeien tot de best bekeken Netflixserie ooit. Nu moeten we dat soort uitspraken meestal niet te letterlijk nemen (de streamingdienst rekent immers ook kijkers mee die na een minuut afhaken), maar Squid Game is met recht een wereldwijde hit. De kenmerkende rode overalls uit de serie zijn een bestseller, sociale media worden overspoeld met ‘memes’, en basisscholen moeten zelfs ingrijpen omdat kinderen spellen uit de serie willen ‘naspelen’.

Squid Game draait kort gezegd om een wrede wedstrijd die bestaat uit een reeks ‘kinderspelletjes’. Voor de wedstrijd zijn 456 deelnemers gerekruteerd die één ding gemeen hebben: ze zitten diep in de schulden. De mysterieuze wedstrijdorganisatie biedt hun een mogelijkheid om uit die misère te raken, want de winnaar sleept een bedrag binnen van zo’n 33 miljoen euro. Winnen vergt flinke offers, want al na het eerste spel wordt het deelnemersveld op drastische wijze uitgedund. Maar dodelijke kinderspellen blijken voor veel deelnemers wrang genoeg een aantrekkelijker gegeven dan de terugkeer naar een samenleving waarin ze allang hebben verloren van het kapitalisme.

Het resulteert in een verrassend smakelijke cocktail van verslavend geweld, bloedstollende cliffhangers en een dosis maatschappijkritiek. Maar in de serie komen ook twee andere ontwikkelingen samen. Squid Game is immers vooral een nieuw uitvloeisel van de ‘Korean Wave’, oftewel: de golf van Koreaanse popcultuur die de wereld de laatste jaren ‘overspoelde’, met K-pop en Parasite als voornaamste voorbeelden. Die verworven positie van cultureel exportland sluit perfect aan op het steeds internationaler georiënteerde distributiemodel van Netflix, dat sinds 2015 meer dan een miljard dollar investeerde in Zuid-Koreaanse producties.

Los daarvan dwingt Squid Game het succes óók zelf af. De serie verenigt de spellen op leven en dood van The Hunger Games, de klassenstrijd van Parasite, en de moordlustige neigingen van de rijken uit The Purge. Bovendien neemt de serie ruim de tijd om de belangrijkste hoofdpersonages reliëf te geven, waaronder gokverslaafde protagonist Seong Gi-hun (een glansrol van Lee Jung-jae), een Noord-Koreaanse vluchteling en een frauduleuze bankmedewerker. Cruciaal, want een serie als Squid Game werkt alleen als er bij die gruwelspellen daadwerkelijk iets op het spel staat.

Het wordt nu vooral interessant om te zien of Squid Game de hype kan overleven, wat vaak een cruciaal verschil is tussen series uit de gouden eeuw van televisie en die van streaming. Succesvolle streamingseries als La casa de papel en House of Cards bleken uiteindelijk niet bestand tegen de culturele tand des tijds, terwijl mensen nog steeds de mond vol hebben van Game of Thrones en The Sopranos. Bij streamingsuccessen is de hype meestal kortstondiger: iets wat nú ‘de succesvolste serie ooit’ lijkt, kan over twee jaar al in de vergetelheid zijn geraakt.

Zeker bij een serie die barst van gruwelijkheden, ligt platte geweldsexploitatie of gemakzuchtige herhaling van de ‘formule’ bovendien snel voor de hand. De uitdaging schuilt voor de makers van Squid Game dus vooral in de instandhouding van de balanceeract tussen snoeiharde actie en gelaagde personages. Gelukkig zijn er in ieder geval genoeg kinderspelletjes over voor het onvermijdelijke vervolg. Misschien tijd voor de stoelendans?