Netflixserie Colin in Black & White zit vol pijnlijke momenten

Colin Kaepernick is een jaar of zestien als hij met zijn ouders in een hotellobby in Oroville, Californië staat. Als de slungelige tiener met vlassig snorretje zijn vader om een dollar vraagt omdat hij wat water wil kopen, wordt hij ruw op zijn schouder getikt door de manager van het hotel. ‘Kan ik je helpen?’ vraagt de vrouw terwijl ze hem indringend aankijkt. Daarna draait ze zich met een zoet glimlachje om naar zijn ouders en zegt: ‘Valt deze man u lastig?’ ‘Dat doet hij,’ antwoordt zijn vader laconiek. ‘Maar daar kunnen we niet veel aan doen. Hij is onze zoon.’

Het incident maakte zo veel indruk op de jonge Kaepernick dat hij het nu, zo’n zeventien jaar later, heeft toegevoegd aan Colin in Black & White – de dramaserie die hij samen met filmmaker Ava DuVernay (When They See Us) voor Netflix heeft gemaakt. In zes afleveringen van een halfuurtje zien we hoe Kaepernick, een zwarte jongen die in een wit adoptiegezin opgroeide in een klein plaatsje in Californië, uiteindelijk de American footballspeler werd wiens ‘knielprotest’ tegen politiegeweld en raciale ongelijkheid in de VS de wereld overging. En dat doet de serie door het niet mooier te maken dan het was.

Neem bovenstaande ontmoeting in de hotellobby. Als de manager eenmaal begrijpt dat de jongen geadopteerd is, complimenteert ze zijn ouders omdat zij ‘het werk van de Heer doen’. ‘Mijn kerk heeft een programma voor pleegkinderen. Ik overweeg regelmatig om er ook een te nemen,’ zegt ze. Terwijl ze het woordje ‘een’ uitspreekt, kijkt ze de jonge Kaepernick met verwondering aan, alsof hij geen jongen van vlees en bloed is, maar een ding. ‘Uit welk land komt hij?’ vraagt ze vervolgens. Op Kaepernicks gezicht is de groeiende verontwaardiging inmiddels duidelijk zichtbaar, maar aan zijn ouders lijkt het volledig voorbij te gaan. ‘Wat een aardige vrouw,’ zegt zijn moeder terwijl ze zich weer omdraait naar de incheckbalie.

Het is een van de vele malen dat Kaepernicks overduidelijk liefhebbende ouders zich totaal niet lijken te realiseren dat hun zwarte zoon anders wordt behandeld dan hun twee witte kinderen. Direct nadat ze in dezelfde aflevering zijn aangehouden door een verkeersagent terwijl de jonge Kaepernick achter het stuur zat – iets wat al die keren dat vader reed nooit is gebeurd – en de zenuwachtige agent geschrokken naar zijn holster had gegrepen toen Colin zijn papieren wilde pakken, grapt zijn moeder dat haar zoon die kogel toch maar mooi heeft ontweken. Ze bedoelt dat hij geluk heeft dat hij geen boete krijgt. Dat er echte kogels in het spel waren, besluit ze schouderophalend te negeren, terwijl haar zoon trillend op de bestuurdersstoel zit. Wat voor Colins ouders onbeduidende voorvallen zijn, zijn voor hem speldenprikjes die hij steeds moeilijker kan negeren.

Allemaal microagressie, zegt de echte, volwassen Kaepernick in een van de scènes die het biografische verhaal een paar minuten onderbreken voor duiding. Momenten die iets weghebben van een korte geschiedenisles, waarin de stijlvol geklede docent Kaerpernick de gebeurtenissen in de serie in het grotere geheel – de maatschappij – plaatst. Daarbij komen onderwerpen voorbij als het klassieke schoonheidsideaal (waarbij wit nog altijd boven zwart wordt geprefereerd), wit privilege, de reacties op zijn geknield protest en microagressie. Microagressies, legt Kaepernick uit, zijn opmerkingen of handelingen die wellicht onschuldig lijken, maar in werkelijkheid (soms onbedoeld) vernederend zijn voor de ontvanger – meestal iemand van kleur of iemand die behoort tot een andere minderheidsgroep. Een zwarte haarstijl ‘exotisch’ noemen bijvoorbeeld. Of een zwarte tienerjongen vertellen dat hij ‘een van de goeden’ is, wat de jonge Kaepernick overkomt in de derde aflevering.

Colin in Black & White houdt zich, zeker tijdens die duidingsscènes, niet in. Al in de openingsminuten wordt de manier waarop men tegenwoordig in American football omgaat met zwarte atleten vergeleken met de slavenmarkten van vroeger. Een vergelijking die vaker wordt getrokken, alleen maken Kaepernick en DuVernay meteen duidelijk dat zij niet van plan zijn hun publiek met fluwelen handschoenen aan te pakken. Ook in het biografische gedeelte – waarin nieuwkomer Jaden Michael de jonge Kaepernick is, terwijl Nick Offerman (Parks and Recreation) en Mary-Louise Parker (Weeds) zijn vader en moeder spelen – worden de door ingesleten racisme ingegeven fouten die Kaepernicks eigen ouders maakten in hun opvoeding niet weggemoffeld.

De serie lijkt dan ook geen genuanceerde poging om de mensen die in 2016 met ongekende haat reageerden op Kaepernicks vreedzame protesten zijn kant van het verhaal te vertellen. Het is eerder een voortzetting van zijn activisme. Al vertelde Kaepernick in een zeldzaam interview met tijdschrift Ebony wel dat hij hoopt dat de serie witte mensen laat inzien wat voor impact hun (onbewuste) gedrag kan hebben. Jonge mensen van kleur wil hij op het hart drukken dat ze in zichzelf moeten blijven geloven, zeker als de rest van de wereld dit niet doet.

Want ondanks de vele pijnlijke momenten van racisme en ongelijkheid is Colin in Black & White ook een verhaal over hoop en doorzettingsvermogen. Over een jongen die niets liever wilde dan quarterback worden, ook al gaf niemand hem een kans. Een sporter die van geen ophouden wist, zelfs toen alle opties vervlogen leken. En iemand die ondanks alle obstakels die de maatschappij opwierp zijn droom toch wist waar te maken.

Dat Kaepernick sinds zijn contract in 2017 niet werd verlengd nooit meer op professioneel niveau heeft mogen spelen, voelt na het zien van de miniserie extra wrang. Al zegt hij zelf dat hij nog steeds iedere dag om vijf uur opstaat om te trainen. Gewoon, voor het geval dat.