NPO Starttips

Lees hier het langere artikel over de documentaireserie Salah uit gids 18.

Hij was moslim, maar dronk wel alcohol. Ging om met meisjes en ging uit, net als andere jongeren. Zeker, Salah amuseerde zich en nee, er was geen druk van de ouders. Die waren jong naar België gekomen en juist heel open-minded. Iedereen in het gezin maakte zelf uit of hij of zij meedeed aan de ramadan of wilde bidden; de opvoeding van Salah was allesbehalve radicaal op het gebied van religie. 

Zo typeert een familielid Salah Abdeslam, de bekendste terrorist van België, die inmiddels vastzit vanwege zijn aandeel in de aanslagen in Parijs van november 2015. In de eerste aflevering van de vierdelige documentaireserie Salah van documentairemaker en journalist Eric Goens zien we dit familielid zitten. De kamer is verduisterd, maar het is overduidelijk een jonge man. De camera filmt zijdelings zijn achterhoofd, hij mag niet herkenbaar in beeld. Zijn echte naam staat ook niet op het titelkaartje – zoals bij de meeste andere sprekers in de serie –, hij wordt ‘familielid’ genoemd. De kijker weet: dit biedt hem de ruimte om te spreken. Dichter bij Salahs jeugd, het milieu waarin hij verkeerde en zijn uiteindelijke radicalisering komen we vermoedelijk niet. 

Goens probeert een karakterschets te maken van Salah Abdeslam en onderzoekt met name zijn aandeel in de terreuraanslagen die zich krap tien maanden na de aanslag op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo voltrokken. Aan de hand van getuigenissen neemt Salah de kijker stap voor stap mee in een wereld waar jihadistenleiders kleine criminelen als Salah rekruteren voor hun heilige oorlog.

Een van de bloedigste aanslagen uit die heilige oorlog speelt zich in de nacht van 13 op 14 november 2015 af in Parijs. Elke aflevering van Salah begint met een exposé van de gebeurtenissen die alweer bijna zes jaar geleden plaatsvonden. Een reeks aanslagen op terrasjes, cafés, het Stade de France en theater de Bataclan resulteerde die bewuste nacht in 138 doden en 350 gewonden. 

Wie is Salah Abdeslam? Wie heeft deze aanslagen bekokstoofd – waar, hoe en waarom? 

Om op deze vragen een antwoord te krijgen, voert Goens ze allemaal op: de terreurexpert, de woordvoerder van het federaal parket, de federale procureur, de islamoloog, geanonimiseerde leden van een terreureenheid, Salah Abdeslams advocaat, een oud-leraar die zich over Salah ontfermde en het geanonimiseerde familielid. De interviews worden afgewisseld met filmische scènes en reconstructies van ondervragingen van Salah en gesprekken met zijn verloofde, Yasmina. 

Is het daarmee mogelijk te achterhalen wie Salah was, wat hem dreef, en waar het ‘mis’ ging? De serie doet zeker een serieuze, integere poging, die de kijker niet onberoerd zal laten.

Op een zwartwit foto is vastgelegd hoe Bettie Page aan een touw hangt. Ze draagt zwarte lingerie en hoge hakken. Haar mond is afgeplakt met tape en haar handen en voeten zijn vastgebonden. Een eveneens schaars geklede dame zit gehurkt naast Page en trekt aan het touw. Page, haar lichaam wulps en haar (inmiddels iconische) pony kortgeknipt, kijkt ietwat verschrikt in de camera van fotograaf Irving Klaw. De Amerikaanse Page, die in de jaren vijftig furore maakte als pin-upmodel, liet zich jarenlang door hem als erotisch bdsm-model (afkorting voor ‘bondage en discipline’, ‘dominantie en submissie’, en ‘sadisme en masochisme’) op beeld vangen. Daarmee werd Page de eerste bekende bondagemodel.

De afgelopen decennia nam het ongemak over het onderwerp bdsm of andere fetisj-vormen echter niet af. Iemand met een seksuele fetisj raakt opgewonden van specifieke voorwerpen, lichaamsdelen (de voetfetisj is de bekendste) of rituelen. Er rust nog altijd een taboe op het thema. Dat blijkt ook uit de laatste aflevering over ‘fetisjisten’ van het programma Ik durf het bijna niet te vragen waarin ‘onbegrepen mensen trachten af te reken met vooroordelen’ door antwoord te geven op anonieme kijkersvragen.  

‘Is jouw fetisj een geheim?’ aldus een van de vragen. Een rubberliefhebber, onherkenbaar gehuld in een latexpak waarin slechts ruimte voor ogen en mond is gelaten, en een bdsm-fetisjist/ gepassioneerd pony player, oftewel iemand die de rol van een pony aanneemt, geven een duidelijk ‘ja’ als antwoord. Voor de rubberfetisjist zou de bekendwording van zijn voorliefde voor latex einde carrière betekenen. En, de pony player legt in Vlaamse tongval uit dat als men lucht zou krijgen van zijn onconventionele rol, hij als baas van een loodgietersbedrijf klanten zal verliezen.

‘Heb je niet gewoon een mentaal probleem?’ is een volgende vraag. Een jongeman die seksueel opgewonden raakt door zich als pup te gedragen legt uit dat hij niet daadwerkelijk denkt dat hij een hond is. Andere programmadeelnemers die een foutief beeld willen rechtzetten zijn een sneaker- en sportkledingfetisjist, een leerfetisjist en twee mensen die aan age play doen.