Acteerbattle

Over nietsontziende hebzucht gaat het in deze ‘Dürrenmatt’, en over wraak en schuld en boete. Of: hoe een gemeenschap zich van zijn meest corrupte kant laat zien en tegelijkertijd de handen in onschuld wast. De neutraliteitspolitiek van Zwitserland, daar was het de auteur in die naoorlogse jaren ook om te doen. Maar liefst 35 personages voerde die in zijn stuk op. Zelf sneed de toneelschrijver al eens in de bezetting, toen bleek dat een theaterpodium in Basel niet berekend was op al die drukte. Nu maakt Nicolas Stemann het helemaal bont. Hij bracht de cast van Der Besuch der alten Dame terug tot twee acteurs; de derde is Camilla Sparksss achter de dj-booth.

Patrycia Ziolkowska en Sebastian Rudolph nemen alle personages voor hun rekening in deze gestripte ‘Oude dame’, die toch rechtdoet aan de oorspronkelijke tekst: een groteske sitcom en moraliteitsspel ineen. Beiden spelen Claire Zachanassian (geboren Klara Wäscher) én Alfred Ill, lang geleden een liefdespaar, soms zelfs in één scène op hetzelfde moment, gelijkstemmig of tegen elkaar in, maar ook alle anderen: burgemeester, politieagent, leraar, schilder, etc. Het duo doet niet voor elkaar onder in deze acteerbattle, die virtuoos, scherp, energiek en geestig is.

Plaats van handeling is het stadje Güllen dat aan doffe armoe ten prooi is gevallen. De aankomst van Zachanassian met haar wonderlijke gevolg (inclusief panter en lijkkist) vormt het startsein voor het wraakspel. Zachanassian, voormalig inwoonster en intussen schathemeltjerijk, belooft de Güllenaren welstand – een miljard. Als tegenprestatie eist ze de dood van Ill, die haar bezwangerde en verraadde. Natúúrlijk zijn de brave burgers niet bereid de populaire Alfred, hun toekomstige burgemeester, op te offeren, maar intussen neemt de een na de ander alvast een voorschot op de aanstaande weelde – en dingdong, daar arriveert weer een paar (gele) schoenen van de pakketbezorger op de pof.

Het stuk ging in 1956 in première in Schauspielhaus Zürich. Stemann presenteerde zijn versie op dezelfde plek in het jaar dat Zwitserland de honderdste geboortedag van Friedrich Dürrenmatt (1921-1990) memoreerde. Der Besuch der alten Dame geldt als het bekendste toneelstuk van Zwitserland; het programmaboekje van het Schauspielhaus doet daar nog een schepje bovenop: ‘misschien wel de bekendste Zwitserse literatuuruiting aller tijden’. Onder de Engelse titel The Visit ging het de wereld over, ook in opera- en filmversies, maar in Nederland is het minder bekend dan bijvoorbeeld Dürrenmatts Die Physiker.

Nicht totzukriegen zegt Claire Zachanassian over zichzelf en dat geldt net zo goed voor het toneelstuk, dat nu wordt gelardeerd met technopunksongs van Sparkss. Ook daarmee wijkt Stemann in de geest niet wezenlijk af van het origineel. Ze vormen eigentijdse intermezzi in de plaats van het gitaargetokkel dat Dürrenmatt voorschreef. Dat de moraal er een beetje dik opligt, mag de pret niet drukken.