Mist in je hoofd door het turnen

Dat Tijmes niet de enige is die slachtoffer werd van een misvormde turncultuur, bleek dit voorjaar al. Toen verscheen in opdracht van de turnbond KNGU het rapport Ongelijke Leggers, over hoe met name vrouwelijke turnsters op grote schaal slachtoffer zijn geworden van mentale en fysieke mishandeling door trainers en coaches. Op 11 oktober kondigden de KNGU en de sportkoepel NOC-NSF bovendien een financiële regeling aan. Een vergoeding van vijfduizend euro, als blijk van erkenning voor het leed wat ex-turnsters is aangedaan. ‘Een symbolisch bedrag,’ zegt regisseur Sophie Kalker aan de telefoon. ‘Om deze vrouwen echt te helpen, moet er een gespecialiseerd hersteltraject komen. Helaas is ons zorgstelsel daar niet op ingericht.’

Op 11 oktober zegde demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis een breed en onafhankelijk onderzoek toe naar de misstanden in de topsport in het algemeen. Aan de hand van het nieuws uit de turnwereld luiden nu ook dansers en triatleten de noodklok. ‘Mij verbaast dat niets,’ zegt Kalker. ‘Overal waar jonge mensen worden aangezet tot het leveren van bovenmenselijke prestaties, gaat iets mis. Daarbij gaat het vooral om de ongezonde relatie tussen jonge vrouwen en oudere mannen. De turnwereld is daar alleen een voorbeeld van.’  
 

‘Niemand kan het duistere verleden van onze gymsport ontkennen,’ zei voorzitter van de KNGU Monique Kempff dit voorjaar, toen ze namens de turnbond haar excuses aanbood. ‘Veel te laat,’ zegt Tijmes direct. Kalker begrijpt dat. ‘Dat zij zo hard heeft moeten vechten om excuses te krijgen, is belachelijk. Bij de eerste klacht had de bond al moeten luisteren. Inmiddels zijn we dertig jaar en honderden klachten verder.’ 

‘Ik krijg het meteen benauwd,’ zegt Tijmes als ze haar oude turnzaal binnenloopt. In een aangrijpende scène demonstreert ze rustig op welke verschillende manieren haar trainer vroeger de deur opendeed en het licht aan knipte. ‘Als hij een goeie dag had, dan hoorde je dat aan zijn voetstappen. Als hij boos was, kwam hij aangestormd. Ik was constant op mijn hoede.’ In beeld zien we een jonge Tijmes, met kleurige elastiekjes en glitters in haar haar. Ze neemt een zilveren medaille in ontvangst. 
 

In de turnzaal was het voor Tijmes onmogelijk om haar grenzen aan te geven. Nu, ruim tien jaar later, is de mist nog steeds niet opgetrokken. ‘Stéphanie is nooit kind geweest. Ze was een product,’ zegt Kalker. ‘Nu moet ze opeens als mens functioneren, terwijl ze dat nooit heeft geleerd. Het is bijzonder wat het onvolgroeide kinderlijf allemaal kan, maar nu we weten wat voor prijs daaraan hangt, moeten we dat niet meer willen. Dit gaat over mensen die jarenlang aan kindermishandeling zijn blootgesteld. En wat dat betekent voor iemands leven. Daar gaan wij in Nederland niet adequaat mee om.’