Gij zult bingen

Bingedrinken of binge-eten, daar wil je liever niet mee geassocieerd worden. Maar welke series je binget, vertel je vrolijk bij de koffieautomaat. Alles in één keer hap-hap-hap wegwerken is, nu miljoenen Nederlanders een Netflixabonnement hebben, de nieuwe norm geworden. Daar wordt dan ook hard aan gewerkt door de streamingdiensten: door de post-play-functie van Netflix begint er voor je er erg in hebt een volgende aflevering, en het slimme algoritme reikt je steeds nieuwe series aan die aansluiten op je kijkgedrag.

Ook Dan Hassler-Forest, mediawetenschapper aan de Universiteit Utrecht, binget erop los. ‘Ik heb net twee seizoenen van comedyserie The Kominsky Method weggewerkt op Netflix, plus twee seizoenen Mindhunter. En op Amazon heb ik Undone gezien, een geweldige animatieserie. Ik doe dat natuurlijk ook allemaal voor mijn werk – tenminste, dat vertel ik mezelf. Maar door het enorme aanbod, dat in een gigantisch tempo wordt aangevoerd, denk ik dat series kijken voor iederéén steeds meer voelt als werk.’

Pardon? Een serie verslinden geldt toch als het ultieme relaxen? ‘Misschien, toch denk ik dat televisiekijken vroeger meer ontspannen was,’ zegt Hassler-Forest. ‘Ouderwetse televisieseries waren bedoeld om bekeken te worden in de huiskamer, samen met anderen. Het was een sociale activiteit: er werd gewoon doorheen gepraat, dus werden tv-series zo gemaakt dat je ze ook nog kon volgen als je even iets niet meekreeg.

Dat is nu anders: je kijkt series nu veelal in je eentje en ze zijn veel complexer geworden, de verhaallijnen vragen de concentratie van een bioscoopfilm. Je moet je echt focussen, daarom voelt het meer als werk, als productief bezig zijn. Je bent aan het werk om bij te blijven, om je lijstje af te werken, om mee te kunnen praten. Waar mensen het vroeger met collega’s over één uitzending hadden, is het nu van: waar ben je? Welk seizoen vond jij het beste? Ik voel die druk zelf ook, ja. Helaas vind ik het toch belangrijk dat mensen blijven zeggen: Dan, die moet je spreken, die heeft álles gezien!’

Al dat series streamen heeft ook gevolgen voor je privacy, waarschuwt Hassler-Forest. Mensen maken zich hierover misschien vooral zorgen als ze zich op Facebook of WhatsApp begeven, maar Netflix is net zo’n dataslurper. ‘Netflix zit op een enorme berg data. En het bedrijf is niet transparant over wat het allemaal weet of wat het precies met die data doet. Je kunt alleen series kijken als je akkoord gaat met hun voorwaarden, die natuurlijk te lang zijn om te lezen. Mijn strategie is nu om wel een abonnement op Netflix te hebben, maar wat ik wil zien elders te downloaden. Zodat de makers van series en films wel geld verdienen, maar Netflix geen informatie heeft over wat ik wanneer en hoe kijk.’

Zo veel moeite zal de gemiddelde kijker niet willen doen. En is het wel zo erg als Netflix alles weet van je kijkgedrag? Dit maakt immers dat het bedrijf zo’n slim algoritme heeft dat steeds nieuwe kijksuggesties doet. Zo verkondigt Netflixtopman Greg Peters alom trots dat hij voor de 300 miljoen Netflixgebruikers wereldwijd in feite 300 miljoen verschillende Netflixen aanbiedt, gebaseerd op ieders unieke individuele kijkgedrag.

‘Ja, dat is zeker een service,’ zegt Hassler-Forest. ‘Maar: het algoritme ziet je als een statisch persoon die steeds meer van hetzelfde wil. Kijk je veel romcoms, dan krijg je nog meer romcoms. Netflix zal dan niet zo snel tegen je zeggen: probeer deze scifi-horror eens. Net zoals Spotify uitgaat van het muziekgenre waar je al naar luistert, niet van de stijlen die je diep in je hart misschien ook weleens zou willen proberen.

Verrast worden is er dus niet bij. Hetzelfde gebeurt aan de productiekant: omdat bijvoorbeeld Narcos het zo goed heeft gedaan, zie je dat Netflix een hoop andere misdaadseries maakt die daarop lijken. Zoals El Chapo, weer een serie met een charismatische bendeleider van het arme platteland, een Robin Hood-achtige boef die dan toch steeds fouter wordt. Waar streamingservices eerst voor die creatieve golden age of television zorgden, zie je nu meer eenvormigheid. Met dank aan het algoritme, dat ook precies bijhoudt bij welke scènes kijkers afhaken. Dat betekent minder vrijheid voor seriemakers.’

Een andere technologie die kwaad bloed zet bij makers van series is de nieuwe versnellingsknop die Netflix momenteel test op zijn Android-app. Deze geeft je de mogelijkheid om series 1,25 of anderhalf keer zo snel af te spelen. Volgens Netflix is er veel vraag naar deze techniek, die in de wereld van podcasts en audioboeken al langer populair is. Opnieuw een teken dat series consumeren wordt gezien als een opgave die je wilt afvinken om zo snel mogelijk te kunnen meepraten. Hassler-Forest: ‘Eerder introduceerde Netflix al de tien-seconden-vooruit-knop. Tja, denk ik dan: als je er doorheen wilt skippen, waarom zou je dan überhaupt nog een serie kijken? Maar het zijn allemaal symptomen van een economisch model waarin onze productiviteit steeds verder wordt opgerekt.’

Gij zult bingen, dus; al lijkt er ook een tegenbeweging gaande. ‘De Amerikaanse zenders CBS en NBC brengen hun nieuwste series niet meer in één keer uit – een full-drop season – maar komen om de paar dagen met een aflevering. Zodat die opwinding van “er is weer een nieuwe!” terug kan komen,’ legt Hassler-Forest uit. ‘Aanbieders merken ook gewoon dat er toch maar een beperkte groep is die de tijd heeft om alles altijd in één keer te kijken. Wanneer meer series druppelsgewijs uitgebracht worden, zal het bingen iets worden wat je vooral met oudere seizoenen doet: als je bijvoorbeeld een nieuwe serie hebt ontdekt en de voorgeschiedenis wilt checken. Of om een favoriet opnieuw te beleven. Zo is bingen natuurlijk ook ooit ontstaan, als fancultuur: in één weekend met zijn allen alle Star Wars-films kijken, of Twin Peaks. Dat laatste ga ik deze kerstvakantie ook weer doen.’