Ter beschikking gesteld

Over tbs horen we vooral als het misgaat in een kliniek; als er iemand probeert te ontsnappen, of als een tbs’er op verlof toch weer een misdaad pleegt. Maar het systeem dat we in Nederland hebben, is eigenlijk behoorlijk succesvol. Weliswaar gaat een deel van de vrijgekomen tbs’ers opnieuw in de fout, een meerderheid kan terugkeren in de maatschappij en blijft op het rechte pad. Mede hierdoor zitten er in Nederland relatief weinig mensen in de gevangenis.

Over wat er precies binnen de muren van de tbs-kliniek gebeurt, is veel onduidelijkheid. Daar wil radiojournalist Tom Veldhuijzen verandering in brengen. Hij liep een week lang rond in centrum voor forensische psychiatrie De Rooyse Wissel in Venray en sprak uitgebreid met patiënten en behandelaars. Het resultaat is de zesdelige podcast TBS van KRO-NCRV en Radio 1.

‘Dat is het mooie van een podcast,’ zegt Veldhuijzen. ‘Met een cameraploeg is het onmogelijk om zo dichtbij te komen. Veel mensen in de kliniek kwamen naar me toe en wilden iets in de microfoon zeggen.’ In de eerste aflevering vertelt patiënt Matthieu zijn levensverhaal. Hij pleegde een dubbele moord, waar hij gedetailleerd en vol emotie over kan vertellen. Na een fikse gevangenisstraf werd hij opgenomen in de kliniek, waar hij onder andere werkt aan het verwerken van het trauma van zijn daad.

Veldhuijzen kwam terecht in een wereld met ‘heel veel grijstinten’, zegt hij. ‘Veel plegers van ernstige delicten hebben zelf ook vreselijke dingen meegemaakt. In de instelling zitten ook mensen met een verstandelijke beperking. Ik denk nu dat iedereen in principe de kans loopt om in een tbs-kliniek terecht te komen. Ieder mens kan in een psychose raken en iets doen waar hij de rest van zijn leven spijt van heeft.’

De behandelaars en werknemers van de kliniek kijken naar de mens achter de patiënt, en niet naar het delict, vertelt de journalist. ‘Dat vind ik knap, daar had ik zelf nog weleens moeite mee. En ze hebben een rotsvast vertrouwen dat de meeste criminelen na een behandeling weer terug kunnen komen in de samenleving.’ Veldhuijzen wil liever niet oordelen over de werkwijze en de bewoners van de tbs-kliniek, zegt hij. ‘Verdient iemand een tweede kans? Die vraag vind ik moeilijk te beantwoorden. Luister maar en oordeel zelf.’