Forum

Brieven kunnen worden geredigeerd c.q. ingekort. Over (niet-)plaatsing wordt niet gecorrespondeerd.

In het rijtje boeken over luiheid en niksdoen (VPRO Gids #20, p. 34, ‘Niks mis met niksen’) miste ik het pamfletachtige werk Le droit à la paresse, geschreven door Paul Lafargue (schoonzoon van Marx) en in 1883 verschenen in Parijs. Anton Constandse heeft het ingeleid en vertaald onder de titel Het recht op luiheid. Volgens Lafarque organiseren arbeiders hun eigen slavernij. Zij werken langer en produceren meer dan voor eigen behoefte nodig is. Door minder te werken blijven er ‘lege uren’ over, tijd om van de luiheid te genieten. Lafarque eindigt met een oproep aan de luiheid: ‘O luiheid, moeder der kunsten en edele deugden, wees de balsem voor de menselijke kwellingen’.

CORIEN RATTINK, LEEUWARDEN

Het is niet Pictures of an Exhibition, maar Pictures at an Exhibition' (’Forum’ #19). Dus niet 'van' maar 'op'! 'Van' personifieert de tentoonstelling, en 'op' personifieert de schilderijen. Over dat laatste gaat het muziekstuk van Moessorgski, waar ik overigens niet veel aan vind.

THEA MESSEMAKER, WASSENAAR

Wat een prachtige, realistische, invoelende en eerlijke reportageserie over Tim den Besten en Nicolaas Veul, die als ‘zij-instromers’ honderd dagen meedraaien op een middelbare school in Lelystad. Geheel ‘mijn’ VPRO waardig! En dan in de vierde aflevering de ontroerende scène waarin een leerlinge van dertien jaar (!) uit de kast komt bij Nicolaas, die zij blijkbaar geheel vertrouwt in dezen. Ja, als het goed gaat kan een leraar nog steeds écht een verschil maken. Dit meisje zal Nicolaas haar hele leven lang niet meer vergeten en voor Nicolaas geldt omgekeerd vast hetzelfde.

HUGO TIMMER, HEILOO

Blij verrast was ik door het artikel ‘Muzikaal duivelskind’ van Robert Lagendijk (VPRO Gids #19, p. 34). Heel informatief. Dank! En vergezeld van een schitterende foto. Daarop heeft JG Thirlwell verband om een vinger. Op zijn Facebookpagina schrijft hij over deze foto: ‘I noticed I was still wearing a bandage on my hand – I cut my finger open during a concert in Bielefeld and ended up covering myself and half the audience in blood.’

JAAP KETELAAR, EINDHOVEN

Karl Marx zou zich in zijn graf omdraaien als hij wist dat zijn gedachtegoed door de moderne toeristenindustrie zo schaamteloos wordt uitgebuit (VPRO Gids # 19, p. 10, ‘De wereld volgens Marx’). Ik was in 2018 in Marx’ geboorteplaats Trier, waar zijn tweehonderdste geboortedag toen uitbundig werd gevierd. Ik ergerde me groen en geel aan de vele toeristen die zich lieten fotograferen met placemats, bierglazen, T-shirts en andere snuisterijen waarop het hoofd van de filosoof was afgebeeld. Het bewijst maar weer eens dat het kapitalisme in staat is zelfs de meest uitgesproken tegenstanders in te kapselen. Marx mag dan weliswaar zijn herontdekt door de vele criticasters van liberalisme en kapitalisme, hetzelfde geldt voor hun tegenstanders.

ALBERT KORT, ’S-HEER HENDRIKSKINDEREN

In ‘Virus is niet altijd vijand’ (VPRO Gids #19, p. 32) wordt gesteld: ‘Virussen zijn er niet op uit om mensen dood te maken. Aan een dode gastheer heeft een virus namelijk niets.’ Een vreemde redenering. Kan een virus denken, plannen? Is het niet als volgt: een virus maakt gebruik van een gastheer. In het ene geval blijft een gastheer in leven, in het andere geval gaat een gastheer dood en moet het virus op zoek naar een nieuwe gastheer. In het uiterste geval legt de hele gastheerpopulatie het loodje. Dan moet het virus op zoek naar een ander soort gastheren en als het virus die niet kan vinden, dan sterft het virus uit. Dus een vorm van evolutie, met waarschijnlijkheden. En geen denkende virussen.

SAM VAN DER ZEE, MIDDELBURG