Er zijn vast mensen die genoeg beginnen te krijgen van Lionel Shriver als luidkeels provocerende bestrijdster van politieke correctheid en kuddegedrag. Maar als Remington, de hopeloze, onfitte echtgenoot van de 61-jarige Serenata in De weg van de meeste weerstand (AtlasContact), plotseling marathons wil gaan lopen én zich aan de supertriatlon MettleMan waagt, terwijl zij na een sportief leven versleten knieën heeft, levert dat wel weer virtuoos gekanker op. Op de dolgedraaide gevoeligheden van een ‘woke’ samenleving, fitnessverdwazing en het superioriteitsdenken van iemand als de hilarisch schurkachtige personal trainer Bambi Buffer, wier lijf ‘deed denken aan de diagrammen van het menselijk spierstelsel in anatomieboeken’. Een feest van vilein proza. Maar over de ouder wordende echtelieden schrijft Shriver stiekem verrassend teder.    

DIRK-JAN ARENSMAN

Dat roze omslag met die plumeau die verdacht veel aan een bosje schaamhaar doet denken, knalt er stevig in, en de titel is ook uitstekend. Stofzuigen in het donker (AtlasContact) van Jen Beagin kan dus alleen maar tegenvallen. Dat doet het niet. Beagin, zelf schoonmaakster, schrijft over het leven van schoonmaakster Mona (‘dagdromen droeg in hoge mate bij aan haar werkgeluk’). Mona bungelt onderaan de sociale ladder, maar heeft een tong als een scheermes en lak aan sociale conventies. Haar onderkoelde observaties over de merkwaardige mensen die haar pad kruisen variëren van grimmig tot liefdevol, maar zijn altijd uitermate raak. Intussen verwijst ze bijna achteloos naar gebeurtenissen uit haar jeugd die haar zelfdestructieve gedrag verklaren. Donders mooi.

KATJA DE BRUIN

In april 1944 werd Ginette Kolinka, toen negentien, samen met haar vader, een jonger broertje en een neefje in Marseille opgepakt en naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Als enige zou ze het overleven, door toeval en geluk. Haar onvoorstelbare lijdensweg liep van Birkenau naar Bergen-Belsen en Theresienstadt, dat door de Russen werd bevrijd. Als levend geraamte van 26 kilo moest ze lang aansterken voor ze in Parijs op de markt weer een kraam kon openen. Na haar pensioen gaf ze haar ervaringen door aan schoolkinderen: ‘De leerlingen houd ik telkens voor: het komt allemaal door haat, pure haat.’ Op de valreep, als 94-jarige, schreef Kolinka in Terug naar Birkenau (De Arbeiderspers) op wat ze heeft doorgemaakt. Indrukwekkend getuigenis.

MAARTEN VAN BRACHT