Achterklap op niveau

Elk jaar gaf prinses Margaret een kerstfeestje voor haar hofdames, compleet met pakjes onder de boom. De een kreeg een handtas die overduidelijk al was gebruikt door de vorige eigenaar, de ander een handig keukenattribuut. Voor hofdame Jean Wills had ze een wc-borstel laten inpakken. ‘Toen ik laatst bij je logeerde, zag ik dat je die niet had.’ De ernstig in verlegenheid gebrachte Jean durfde niet te zeggen dat ze de borstel vanwege het koninklijk bezoek had verstopt.

Nog een wc-gerelateerd Windsorverhaal: prinses Margaret en haar zuster, de Queen, bleven nogal eens logeren bij aristocratische kennissen. Tijdens zo’n logeerpartij werd vroeg of laat gebruikgemaakt van de wc, waarbij soms een zogeheten floater werd achtergelaten. De volgende bezoeker viste die eruit, deed hem in een plastic bakje en verzekerde zich daarmee van jarenlang succes op feesten en partijen.

Het wc-borstelverhaal staat in De hofdame, het boek van Anne Glenconner, die niet alleen dertig jaar lang Margarets hofdame maar ook haar vriendin was. Het floater-verhaal komt uit Ma’am Darling; een onconventionele biografie van Craig Brown, die zijn onderwerp nooit persoonlijk heeft gekend.

Twee boeken over de kettingrokende, gin slempende Princess Rebel die op ieder feestje het licht uitdeed. Of beter: liet uitdoen. Door een bediende die in de keuken zat te wachten tot ze, meestal vlak voor zonsopgang, naar bed ging.

Begin 2019 kreeg Lady Anne Glenconner een telefoontje van actrice Helena Bonham Carter. Of ze op de thee mocht komen. Lady Glenconner is 87 en kraakhelder. Dat komt goed uit, want Bonham Carter heeft een waslijst aan vragen voor haar. Zij nam in het derde seizoen van dramaserie The Crown de rol van prinses Margaret op zich, en er zijn maar weinig mensen die haar beter hebben gekend dan Lady Anne Glenconner. 

Toen Bonham Carter drie uur en vele kopjes thee later met een volgeschreven notitieboekje vertrok, bedacht Glenconner dat ze al die geweldige verhalen eigenlijk eens zou moeten opschrijven. Het resultaat is De hofdame, een verrukkelijk boek over een geprivilegieerd leven vol drama, in de schaduw van de Royal Family.

Vermoedelijk had de voormalige hofdame haar boek nooit geschreven als Craig Brown een jaar eerder niet met zíjn boek over prinses Margaret op de proppen was gekomen. Brown is wat de Britten een satirist noemen, bekend vanwege zijn messcherpe columns en parodieën waarin hij alles en iedereen belachelijk maakt. Waar Lady Glenconner liefdevolle excuses aanvoert voor de nukken en grillen van het koninklijke enfant terrible, gaat Brown vol op het orgel. Niet gehinderd door scrupules rijgt hij een eindeloze reeks roddels en getuigenissen aaneen in zijn uiterst vermakelijke Ma’am Darling – 99 Glimpses of Princess Margaret. Dit is koninklijke achterklap op z’n allerbest.

Ma’am Darling werd een enorm succes, tot afgrijzen van Glenconner, die in haar boek probeert het courante beeld van een over het paard getilde bitch enigszins bij te stellen. Dat lukt maar ten dele, want hoezeer ze ook haar best doet ons ervan te overtuigen dat prinses Margaret een trouwe vriendin was die tijdens logeerpartijtjes het liefst de auto ging wassen of de boekenkast afstofte, waarna het weer tijd was voor ‘another little drinkie-winkie’, echt sympathiek wil The Royal Dwarf maar niet worden.

Dit in tegenstelling tot Lady Glenconner zelf, die wel over een fabelachtig geheugen moet beschikken. Haar eigen leven was zo tumultueus dat dat ook zonder de koninklijke connectie meer dan voldoende stof bood voor een onvergetelijke memoir.

Anne werd in 1932 geboren als oudste dochter van de vijfde Earl van Leicester, die goed bevriend was met koning George VI, de vader van Elizabeth en Margaret. De koninklijke familie kwam graag jagen op het familielandgoed Holkham. Annes moeder was twintig jaar lang Lady of the Bedchamber van de Queen; een hofdame van de hoogste categorie wier taken zich niet louter tot de slaapkamer beperken. Anne zelf was een van de zes uitverkoren meisjes die de sleep van de Queen droegen tijdens haar kroning.

Ze was nog even verloofd met de man die de vader van prinses Diana zou worden, maar trouwde uiteindelijk met Colin Tennant, die lang niet zo hoog in de adellijke boom zat als zijn bruid. Dat standsverschil werd echter ruimschoots gecompenseerd door zijn familiekapitaal.

Hun huwelijk is in The Crown het moment waarop Margaret en Tony Armstrong-Jones elkaar voor het eerst ontmoeten. De prinses is daar eregast, hij de fotograaf. In een latere aflevering is te zien hoe Anne haar vriendin voorstelt aan de veel jongere Roddy Llewellyn, met wie Margaret jarenlang amoureuze betrekkingen onderhield.
Colin Tennant is een figuur zoals die alleen in de Britse upper class te vinden is. Zijn krankzinnige gedrag blijft 300 pagina’s lang verbijsteren. Van zijn driftbuien, waarbij hij als een obstinate peuter in het gangpad van een vliegtuig bleef liggen krijsen, tot zijn vermaarde decadente feesten die meer dan honderdduizend pond kostten. Bij liquiditeitsproblemen verkocht hij gewoon een schilderij van een of andere oude meester. Zijn voorvaderlijke Schotse landhuis hing er vol mee. Toen die bron opdroogde, waren de nieuwe meesters aan de beurt. De complete verzameling Lucian Freuds ging onder de hamer, wat tot het einde van een jarenlange vriendschap met de schilder leidde.

De flamboyante Tennant liep rond in pyjama’s, liet uit India een complete handgesneden houten tempel invliegen en kocht van de dierentuin in Dublin een olifant die hij naar de Caraïben liet verschepen. Dat de rationele Anne het bijna zestig jaar met hem volhield is te danken aan haar opvoeding. Toen ze vlak na haar huwelijk ontdekte dat ze met een complete gek getrouwd was, vluchtte ze naar haar ouderlijk huis, maar haar moeder stuurde haar linea recta terug met de boodschap dat er niets anders opzat dan de rit uit te zitten.

In 1958 kocht Colin Tennant voor 45.000 pond een piepklein eilandje in de buurt van Trinidad. Iedereen verklaarde hem voor gek, maar Mustique zou dankzij hem uitgroeien tot een toevluchtsoord voor de allerrijksten. Hij was het die prinses Margaret als huwelijksgeschenk een stuk land aanbood. Toen zij informeerde of daar ook een huis bij hoorde, durfde hij geen nee te zeggen. Zowel Craig Brown als Anne Glenconner gaan uitvoerig in op de mythische feesten die er midden jaren zeventig op het eiland werden aangericht. Onbespied door de pers konden de grote sterren der aarde zich uitleven. Mick Jagger en David Bowie kochten er alle twee een huis, Bob Dylan meerde er aan met zijn jacht, Raquel Welch waagde het later op een feest te verschijnen dan prinses Margaret. De lijst beroemdheden is eindeloos. Tot op de dag van vandaag is het eiland het exclusieve domein van royalty en rocksterren.

Brown typeert het leven op Mustique als een kruising tussen een lunch op Balmoral en een bokkenfuif op Ibiza. Hij wijdt een heel hoofdstuk aan John Bindon, een veroordeelde crimineel die prinses Margaret op het strand had gedemonstreerd welke kunstjes hij met zijn uitzonderlijk lange geslachtsdeel kon uithalen. Volgens de overlevering zou Bindon zes glazen bier op zijn erecte piemel kunnen balanceren. Ooggetuigen spreken vol ontzag over ‘een tuinslang’.

Dat deze belangwekkende informatie de gemiddelde koninklijke biografie niet haalde, ligt volgens Brown aan al die brave biografen die dit een te gevoelig onderwerp vonden. Waarna hij maar liefst acht bronnen aanhaalt die het bierglazenverhaal bevestigen.

Inderdaad, dit lezen we niet bij Lady Glenconner. Die vertelt wel hoe er op het strand altijd emmers schoon water en een stapel handdoeken werden klaargezet omdat Margaret niet van zand aan haar voeten hield. Ze is niet mild over Tony Armstrong-Jones, die briefjes voor zijn vrouw achterliet met boodschappen als ‘26 redenen waarom ik je haat’. Ook had hij er plezier in om in gezelschap brandende peuken op haar af te vuren en probeerde hij haar vlak voor aanvang van een publieke gelegenheid aan het huilen te krijgen zodat ze met rode, opgezwollen ogen de zaal betrad waar de fotografen al klaarstonden.

Waar Brown vooral benadrukt hoe veeleisend en ongevoelig Margaret was, laat Glenconner ons zien hoe geestig, sprankelend en behulpzaam ze ook kon zijn. Ze voert daarvoor overtuigend bewijs aan. Haar oudste zoon was verslaafd, de tweede kreeg aids en de derde raakte in coma na een motorongeluk. Margaret liet haar in deze duistere tijden nooit in de steek en bood haar zelfs een jaar lang onderdak in Kensington Palace toen ze tijdelijk zonder woonruimte zat.

Leg De hofdame en Ma’am Darling naast elkaar en je komt veel dezelfde verhalen tegen, maar vanuit een totaal verschillend perspectief. Zodoende kan de royaltywatcher zich uitleven in een heerlijk stukje exegese. Want was The Rebel Princess nu een onuitstaanbaar kreng dat zelfs haar eigen moeder het leven zuur maakte, of een trouwe vriendin die in tijden van nood klaarstond? We zullen het nooit weten, maar wat is het jolly good fun om te proberen erachter te komen.