donderdagetalage

Voor het enorme succes van de teddybeer is eigenlijk de Amerikaanse president Theodore Roosevelt verantwoordelijk. Zijn vrienden noemden hem ‘Teddy’. Volgens de ene overlevering zou hij in 1902, tijdens een vierdaagse jacht, geweigerd hebben een jonge, weerloze beer te doden. Volgens een andere lezing was dat koddige beertje in werkelijkheid een loodzware lobbes, die, nadat hij met een touw om de nek gevangen was, geen partij meer was voor een geoefende jager zoals Roosevelt. Hoe het ook zij: vlak na het voorval werd het beroemde bruine knuffelbeest in productie genomen. Sindsdien sust deze pluchen versie van de wilde beer menig kind in slaap.

Ook Timothy Treadwell (1957-2003) sliep met een teddybeer. De zelfverklaarde dierenactivist bestudeerde én leefde dertien zomers lang met wilde bruine beren, in het natuurpark Katmai in Alaska. Hij was ervan overtuigd dat ze hem nooit kwaad zouden doen. Een fatale illusie: in 2003 werden hij en zijn vriendin Amie Huguenard aangevallen en uiteindelijk opgegeten door een grizzlybeer. Van de honderden uren videomateriaal die Treadwell tijdens zijn leven maakte, regisseerde de Duitse Werner Herzog uiteindelijk de verpletterende documentaire en het existentiële psychodrama Grizzly Man (2005) – ooit de keuzefilm van Zomergast Rosanne Hertzberger.

Echt thuis voelde Treadwell zich niet in de mensenwereld. Hij groeide op in Long Island, New York. Na een mislukte zwemcarrière en een poging om acteur te worden raakte hij verslaafd aan drugs en alcohol. Nadat hij in de jaren tachtig een overdosis heroïne ternauwernood overleefde, vertrok hij naar Alaska om beren te bekijken. De relatie die hij met de beren opbouwde beschouwde hij als de redding uit zijn verslaving. Enerzijds zien we hoe Treadwell de natuur romantiseert en verlangt naar eenwording (‘Ach! Een zojuist gelegde berendrol! Ik moet het aanraken, dit zat zojuist nog in haar!’). Toch is niets menselijks hem vreemd: we zien hem foeteren op God, piekeren over vrouwen en urenlang dezelfde scènes spelen als presentator voor een denkbeeldig publiek (met steeds een andere bandana op zijn blonde piekhaar).

Welke verhalen projecteert de mens op de beer, en wat zegt dat over wie wij zijn? Volgens psychologen is de teddybeer een ‘transitieobject’: een sterke vriend die alvast vooruit kan worden gestuurd in de confrontatie met de wrede realiteit. ‘Maar in alle gezichten van alle beren die Treadwell filmde, ontdek ik geen verwantschap, geen begrip, geen genade,’ concludeert Herzog. ‘Ik zie alleen de overweldigende onverschilligheid van de natuur.’

Grizzly Man leert ons dat het uiteindelijk die beer is, waarmee wij dienen te leven.

MEREL VAN OMMEN