Neutraal bekeken

Een ‘hersenscheet’ en een Twitterbericht. Die twee dingen stonden aan de basis van wat zou uitgroeien tot een van de succesvolste Nederlandse voetbalpodcasts. De afwezigheid van Nederland en Turkije op het WK voetbal 2018 zette Yordi Yamali aan het denken. Er stond een groot voetbaltoernooi voor de deur, alleen leefde het totaal niet. Maar kan zo’n toernooi ook niet gewoon leuk zijn als je ‘eigen’ land niet deelneemt? Met dat uitgangspunt stuurde Yamali aan de vooravond van het WK een berichtje naar Peter Buurman. Na een paar biertjes was het idee voor een dagelijkse WK-podcast geboren.

Drie jaar en tienduizenden luisteraars verder is Neutrale kijkers een begrip in podcastkringen. Momenteel zijn er bijna honderd voetbalpodcasts, maar toen Yamali en Buurman begonnen was het een nog grotendeels onontgonnen gebied waarop slechts een paar bloemen in bloei stonden. Er moest vooral gezaaid worden.

‘In 2018 moest de liefhebber het doen met een serieuze voetbalanalyse of een oud-voetballer die op tv eventjes uitlegt hoe het zit,’ vertelt Peter Buurman in de studio van Dag en Nacht Media, het podcastnetwerk waarbij Neutrale kijkers is aangesloten, vlak voor de opname van de slotaflevering van het vijfde seizoen. Yordi Yamali vult aan: ‘Je had het stoffige Studio voetbal en het ordinaire Veronica Inside, daartussen zat niks. Een grote groep voetballiefhebbers had met geen van beide programma’s iets en wij konden mooi in dat gat springen.’ De experimentele setting van de podcast bleek daarvoor de ideale vorm. ‘Als we op televisie hadden gezeten, waren we na aflevering 4 waarschijnlijk van de buis gehaald.’

De podcast sloeg dusdanig aan dat de twee het voornemen om slechts één seizoen te maken lieten varen. Fans smeekten Yamali en Buurman om een tweede reeks, maar het WK was voorbij, dus wat viel er nog neutraal te bekijken? Buurman: ‘Vanaf het tweede seizoen zijn we vooral gaan kijken naar clubteams waar we geen fan van zijn. Want waarom is het leuk om naar voetbal te kijken als je van geen van beide clubs fan bent? Die vraag is gaandeweg de kern van onze podcast geworden. De meeste voetbalprogramma’s vragen zich dat nooit af, terwijl de NOS regelmatig verslag doet van wedstrijden waar niemand thuis belang bij heeft. Onze podcast is zo lang leuk gebleven omdat we zijn blijven zoeken naar een antwoord op de waarom-vraag.’

Die vraag leidde de neutrale luisteraar de afgelopen jaren langs talloze obscure voetbalplekjes. Topwedstrijden als Manchester City-Liverpool kwamen aan bod, maar Buurman en Yamali begaven zich bij voorkeur op exotisch terrein. Zo kon het gebeuren dat de luisteraar werd geconfronteerd met het lot van een Portugese tweedeklasser of met de uitslag van een Estse derby. Wanneer is een voetbalwedstrijd leuk om naar te luisteren? Yamali: ‘Het moet vooral geen Langs de lijn worden. Wij verslaan geen wedstrijden, het is eerder een aaneenschakeling van constateringen, bijvoorbeeld over een grappige actie van een rechtsback.’ Buurman: ‘We vertellen vooral hoe wij naar zo’n wedstrijd kijken. Het is in die zin geen wedstrijdverslag, maar vooral een kijkverslag. Soms zit dat Langs de lijn-effect er natuurlijk wel in: een wedstrijd is op de radio altijd spannender dan op tv, dus we proberen situaties zo beeldend mogelijk te schetsen.’

artikel gaat verder onder dit kader

Wat dat betreft is het derde seizoen – dat geheel in het teken stond van de Afrika Cup – illustratief voor de aantrekkingskracht van Neutrale kijkers. Yamali: ‘In voetbaltechnisch opzicht was de Afrika Cup belabberd, maar onze luisteraars ervoeren het als een fantastisch toernooi. Uiteindelijk zit er een verhaal in elke wedstrijd, het gaat er vooral om hoe je dat als maker aanpakt, maar in de voetbalwereld ontbreekt het vaak aan nieuwsgierigheid naar mooie verhalen in een wedstrijd. Tijdens het WK in 2018 zat NOS-analist Hugo Borst demonstratief een krantje te lezen, omdat de wedstrijd hem niet boeide. Nederlandse voetbalanalisten hebben van nature vaak iets chagrijnigs.’

Buurman: ‘Op tv is de invalshoek vaak negatief. Tijdens het WK in 2018 werd er vooral veel geklaagd. Stop gewoon met je verslaggeving als je het zo vreselijk vindt. Dat zag je ook bij NOS-analist Rafael van der Vaart, die geen van de spelers kende, maar toch aan tafel zat om wedstrijden te analyseren. Met Neutrale kijkers wilden we ook dit totale gebrek aan nieuwsgierigheid compenseren.’

Toch volgde er half mei een treurige boodschap voor de podcastfans: Yamali en Buurman kondigden aan dat de koek na drie jaar op was. Best bijzonder, want de podcast wordt goed beluisterd en heeft honderden donateurs. Buurman: ‘We zijn wel uitgepraat. Als het alleen om luistercijfers ging, zouden we het eindeloos kunnen uitmelken, maar voor ons is het mooi geweest. Podcasts hebben de neiging eeuwig door te gaan, ik stop liever op het hoogtepunt. Alle seizoenen hadden een overkoepelend verhaal over het “waarom” van voetbal kijken. Dat verhaal moet ook een einde hebben, waar werk je anders naartoe? Zelfs The NeverEnding Story heeft een einde!’

Dat einde komt er dus. Yamali en Buurman maken nog één seizoen, hun zesde, waarin ze tijdens het ek dagelijks terugblikken op de wedstrijden. Ditmaal met een groot obstakel: de aanwezigheid van Turkije en Nederland op het eindtoernooi. Het wordt de ultieme lakmoesproef voor Neutrale kijkers. Buurman: ‘We zullen onszelf nu tegenkomen. Het is veel makkelijker om neutraal te zijn als je favoriete land niet meedoet.’ Yamali: ‘We gaan natuurlijk alle wedstrijden analyseren, maar als Turkije de finale haalt, weet ik niet of ik dat nog wel kan. Dan wil ik waarschijnlijk gewoon naar buiten rennen met een Turkse vlag, haha.’