Boekentips

We hebben hem net weer met lede ogen richting Zuid-Afrika zien vertrekken, de dierbare boerenzwaluw. Dat een vogeltje van amper dertig gram in staat is vijfduizend kilometer verderop de zon op te zoeken, ging er bij vroegere natuurvorsers niet in. Dus wist Linnaeus zeker dat zwaluwen op de bodem van meren overwinterden, terwijl Morton beweerde dat ze met een snelheid van 200 kilometer per uur naar de maan vlogen, om in april weer vrolijk kwetterend terug te keren van hun buitenaardse reis. Stephen Moss, die eerder prachtbiografieën over roodborstje en winterkoninkje schreef, volgt in De zwaluw (Ambo|Anthos) de boerenzwaluw op zijn onwaarschijnlijke reis over de wereld en door de geschiedenis. Een wonderschone ode aan dit kleine natuurwonder.

KATJA DE BRUIN

Ook in de dertiende roman van Richard Powers worden reële wetenschap en nabije toekomstsciencefiction ingezet om een ecologische boodschap over te brengen. Maar na de overvolle en nogal prekerige prozasymfonie Tot in de hemel (2018) is Verwilderd (AtlasContact) weldadige kamermuziek. Het verhaal van astrobioloog Theo Byrne, die moeizaam lobbywerk doet voor een superruimtetelescoop, de Earthlike Planet Seeker, en ondertussen als recente weduwnaar worstelt met de negenjarige Robin. Een (over)gevoelige, aspergeriaanse jongen, die lijdt aan woedeaanvallen en (vooral) lijdt ónder het uitsterven van diersoorten. Behandeling: ‘gedecodeerde neurofeedback’, waardoor hij het temperament (en deels de kennis) van wijlen zijn moeder, dierenactiviste Alyssa, overneemt en een Greta Thunberg-rol grijpt. Geen subtiele parabel, maar wel meesterlijk geconstrueerd. En de vader-zoondialogen zijn werkelijk ontroerend.

DIRK-JAN ARENSMAN

NRC-redacteur Milo van Bokkum zocht als middelbare scholier vaak de Nederlandse grens met België en Duitsland op en raakte duurzaam in de ban van de gemarkeerde scheidslijnen tussen landen en volken, tussen het Zelf en de Ander. Hoe, wanneer en waarom werden die grenzen ooit getrokken, en met welke verstrekkende en soms bizarre gevolgen voor bewoners en staten aan deze en gene zijde? In het soepel geschreven Grensstreken (Van Oorschot) onderzoekt Van Bokkum obsessief alle aspecten van alle soorten grenzen op aarde, van kaarsrechte en onbegrijpelijk wispelturige, hoe ze grensbewoners vaak parten spelen, maar desondanks worden aanvaard en aangehouden. In de epiloog volgt een voorzichtig pleidooi voor het condominium, gebied waarover de soevereiniteit wordt gedeeld.

MAARTEN VAN BRACHT