Kostelijk licht

Ruim honderdduizend van de nog geen drie miljoen Litouwers haalden met Peters keizerin (Prometheus) het levensverhaal van Marta Skowrońska in huis, waarmee dit de bestverkochte Litouwse roman ooit is. Geen wonder, want wat een buitengewoon sappig verhaal dist kunsthistorica Kristina Sabaliauskaitė hier op over deze Litouwse Assepoester. Het is 1698 en het straatarme weesmeisje Marta ontdekt dat haar uitzonderlijke schoonheid zowel een vloek als een zegen is. Na een leven als wasvrouw en seksslavin introduceert een hooggeplaatste minnaar haar onder haar nieuwe naam Catharina aan het Russische hof, waar tsaar Peter de Grote (1672-1725) zijn oog op haar romige decolleté laat vallen. Zijne Majesteit blijkt flink behaard, maar niet afstotelijk en zijn lichaamsgeur is dragelijk. Tegen alle conventies in komt het na ettelijke bedscènes zowaar tot een koninklijk huwelijk, gevolgd door een eindeloze reeks zwangerschappen. Op haar sterfbed blikt de inmiddels tonnetjeronde tsarina al bloedspugend terug op haar veelbewogen leven en wij genieten volop mee. (KdB)

Incest, broedertwist, moord en doodslag in een ijzig Noors bergdorp… Héél licht leesvoer kun je Koninkrijk (Cargo) van Jo Nesbø eigenlijk niet noemen. Toch ruimen we graag een plaatsje in voor deze meesterlijke Kaïn-en-Abelthriller rond de gebroeders Opgard. Na een jeugd onder een gruwelpatriarch (‘Het is wij tegen de rest’), die eindigde toen beide ouders in de gezins-Cadillac in een ravijn stortten, vertrok jongste zoon Carl naar Amerika om carrière te maken. Zwijgzame broer Roy bleef op de bouwvallige boerderij en runt in eenzaatrust een tankstation. Maar die rust raakt danig verstoord wanneer Roy terugkeert met een megalomaan plan om op familiegrond een luxehotel te bouwen én met zijn beeldschone vrouw, op Barbados geboren architecte Shannon. Oude rivaliteiten worden opgerakeld, net als duistere geheimen en sluimerende verdenkingen. Nesbø bouwt de onheilszwangere sfeer langzaam op, maar versnelt vakkundig door naar een zinderende finale. Zijn vaste losgeslagen speurneus Harry Hole? Niet gemist. (DJA)

Sinds het virus rondwaart is vogels spotten een populaire bezigheid geworden. Vogelen blijkt heilzaam, je hoeft alleen maar te wandelen, kijken en luisteren, eventueel met vogel-app of -gidsje paraat. Op tv probeerden Nico de Haan en Hans Dorrestijn in De baardmannetjes ietwat oubollig de kijker de geneugten van het vogelen bij te brengen. Dorrestijn maakte al eerder een naar hemzelf genoemde vogelgids, dit voorjaar kwam Nico de Haan, door zijn baard onmiddellijk herkenbaar als vogelaar, met De gewiekste vogelgids (Kosmos Uitgevers). Woordspelig, maar verdedigbaar. Het stoorde hem namelijk dat alle vogelgidsen op een wetenschappelijke indeling zijn gebaseerd; vogels ingedeeld naar families. De Haan doet het naar kleur, gedrag, vorm en leefgebied, ‘op basis van een leven lang excursies leiden, lezingen geven en vele gesprekken met vogelvrienden’. Origineel, en het pakt goed uit, mede dankzij de illustraties van Elwin van der Kolk. ‘Slim en eenvoudig vogels herkennen voor iedereen.’ (MvB)

Het bekendst is hij ongetwijfeld als de met bandana getooide rechterhand van Bruce Springsteen in diens E Street Band óf als Silvio Dante, de trouwe consigliere van maffiabaas Tony in The Sopranos. Maar Onbeantwoorde verliefdheden (Volt) bewijst: Steven Van Zandt kent nog veel meer gedaantes. Politiek activist en aanjager van de culturele boycot tegen Zuid-Afrika; producer, arrangeur en songwriter in dienst van derden; frontman van Little Steven and the Disciples of Soul; duizendpotig middelpunt van de Noorse Netflixserie Lilyhammer; bedenker/presentator van radioprogramma’s – de creatieve ADHD’er uit New Jersey was het allemaal. Hij vertelt op onderhoudende barkruktoon over die (minstens) twaalf ambachten, en met smakelijke zelfspot over de bijbehorende dertien ongelukken, zoals die nooit opgevoerde Quasimodo-musical, speciaal geschreven voor Meat Loaf. De stadionbelevenissen en kleine-zaaltjesblues, de onbetaalbare én beroerde adviezen aan Bruce en anderen – Stevie heeft stof genoeg voor tien celebritybiografieën. Terwijl: ‘Dit boek is alleen maar de tien procent die ik me herinner!’ (DJA)

Tex de Wit (Zondag met Lubach en Klikbeet) en Thomas Swierts (pubquizorganisator en vragenbedenker voor De slimste mens) bundelden in Quizpuzzels voor alle pubquizfans (Denksport) hun quizkracht en verzonnen een geheel nieuwe puzzelvariant: de QuizPuzzel. Ga los op de Personenzoeker, het Fototrio en de Connectiekraker. Met intergenerationele vragen als ‘Onder welk pseudoniem schreef Hugo Brandt Corstius van 1979 tot 1986 columns in de Volkskrant? Dit is tevens de naam van een oud beroep in een stoomlocomotief en de achternaam van een zwerkbalspeler uit de Harry Potter-reeks waar Harry een hekel aan heeft.’

Afgelaste Frans Bauerconcerten, het veelbesproken Koningslied, de oud-fractievoorzitter van de SGP; alles kan voorbijkomen in de QuizPuzzel. Met als bonus tips om pubquizzen te winnen: zoek iemand met een krantenabonnement, raadpleeg tieners (‘Two Unlimited is helaas geen actuele popcultuur meer’) en investeer in een sfeerbewaker die ingrijpt als de emoties hoog oplopen. (KdB)

Sinds Stephen King over zijn roman Hex (2016) een enthousiaste tweet de wereld in stuurde (‘Totally brilliantly original’) wordt Thomas Olde Heuvelt (1983) wel diens Nederlandse evenknie genoemd. Niet eens zo gek, bewijst zijn nieuwste, Orakel (De Boekerij). Want nadat de dertienjarige Luca Wolf en zijn vriendinnetje Emma Reich in een bollenveld bij Allemansend, tussen Katwijk en Noordwijk, het achttiende-eeuws titel(spook)schip vinden, waarin achtereenvolgens Emma, Luca’s vader, twee vervelende braniepubers en vijf politieagenten spoorloos verdwijnen, ontspint zich een knappe, eh, fantasyhorrorthriller. Eentje waarin onder meer een onderafdeling van de AIVD, de van Neil Gaiman geleende mammoetgod Nunyunnini en de stijging van de zeespiegel een rol spelen. Geschreven in met anglicismen doorspekt, maar buitengewoon effectief proza, dat je in Olde Heuvelts onwaarschijnlijkste fantasiekronkels doet meegaan. Met de verslavende vertelvaart van een bingewaardige Netflixserie, en ongeveer evenveel tussentijdse climaxen. Leuk voor de fans: de terugkeer van Robert Grim, de cynische chef-bovennatuurlijke-narigheid uit Hex. (DJA)

In 184 woordloze pagina’s volgen we in Dwars door (Boycott) het leven van een roodharig jongetje, van de baarmoeder tot het graf. Dat een verhaal geen tekst nodig heeft, en personages geen gezichten, bewijst de Franse illustrator Tom Haugomat met dit ontroerende en beeldschoon uitgegeven boek. Het jongetje wordt geboren in 1955 en groeit op terwijl de wereldgeschiedenis onnadrukkelijk voorbijtrekt.

Haugomat, die animatie studeerde aan de Parijse école de l’image, heeft zijn liefde voor filmklassiekers in zijn tekeningen verstopt. De Star Trek-posters aan de muur, Planet of the Apes op televisie, Alien in de bioscoop. De fascinatie voor het heelal zal deze jongen uiteindelijk van Mudbay in Alaska naar de NASA in Houston voeren. Hij wordt astronaut, maar intussen ontdekt hij de liefde, neemt hij afscheid van dierbaren, wordt hij kaler en dikker. Geen heldenverhaal, maar een biografie van het leven, vervat in weergaloos mooie beelden. (KdB)

De bredere hausse aan light verse die zijn publicitaire wederopstanding in 2018, met dank aan Eus en DWDD, even leek te voorspellen is er niet gekomen, maar Lévi Weemoedt (1948) zelf is sindsdien in elk geval productiever dan ooit. Alleen al dit jaar publiceerde hij een vervolg op zijn klassieke onderwijssatire De ziekte van Lodesteijn (1986) en Het leven is zo eenzaam niet (Nijgh & Van Ditmar), zijn tweede kloeke bundel oude én nieuwe ‘versjes’ in twee jaar tijd. Dik 160 pagina’s cabareteske zwaarmoedigheid in de traditie van Piet Paaltjens en Hans Dorrestijn, (vaak) strak en puntig op rijm gezet. Van smeuïg uitgeserveerde zelfspot (‘Moeders houdt uw kind’ren binnen!/Daar sjokt Weemoedt weer voorbij./Eerst een kop met dertig kinnen,/dan een troosteloze brij.’) tot een actueel woningmarktprotest in kerstsfeer als ‘K.K. vóór Chr.’: ‘O, ’t kindeke Jezus/werd geboren in een stal.//Dus makelaars had je/in Bethlehem al.’ Mits gedoseerd gelezen behoorlijk onweerstaanbaar. (DJA)

Voor wie stiekem wel van tulpen houdt maar nog niet dood gevonden wil worden in de Keukenhof, is er een eenvoudige oplossing: ga in november naar Patagonië. Daar staan velden vol tulipanes in volle glorie te bloeien op de velden van de familie Ledesma. Iets dichter bij huis, in Istanbul, kunnen tulpaficionados terecht in de Emirgan Park Tulip Gardens, want ook sultans staken in hun Ottomaanse glorietijd graag een tulp in hun tulband. In 150 Gardens You Need To Visit Before You Die (Lannoo) blader je van Egypte, waar een botanische tuin is aangelegd op een eiland in de Nijl, naar een eclectische beeldentuin aan de voet van het Atlasgebergte. Er is een IJslandse tuin vlak onder de poolcirkel, een buitenaardse indoortuin op het vliegveld van Singapore en een tuin in Dubai, waar in de woestijn 150 miljoen bloemen zijn verwerkt in wanstaltig lelijke installaties. (KdB)

Het commercieel succesvolste voorbeeld was ongetwijfeld de Bridgerton-(roman)serie van Julia Quinn, maar dat Arsène Lupin, gentleman-inbreker (Oevers) van Maurice Lebanc begin 2021 plotseling bovenaan de bestsellerlijsten stond, was ook een aardig staaltje Netflixlezen. Dankzij de serie Lupin, waarin het door Omar ‘Intouchables’ Sy gespeelde personage Assane Diop zich erdoor laat inspireren, (her)ontdekten ook veel Nederlandse lezers de avonturen in deze eerste bundel, uit 1907, over Frankrijks nationale troetelboef. (Jean-Paul Sartre: ‘Ik aanbad Arsène Lupin, de Cyrano van de onderwereld.’) En charmant is hij nog steeds, deze kostelijk arrogante meesterdief, die, al dan niet in vermomming, uit de meest benarde situaties weet te ontsnappen, gevangenisuitbraken hoffelijk aankondigt en doodleuk een kaartje in het landhuis van een baron achterlaat met de mededeling dat hij nog wel eens terugkomt ‘als hier authentiek meubilair staat’. Voor een extra stijlvolle leeservaring is er de recente koffietafeluitgave bij Infodok Davidsfonds, met fraaie illustraties van Vincent Mallié en een gesoigneerd leeslint. (DJA)