Bedreigd bestuur 

‘Wat veel in het nieuws kwam waren de bedreigingen van burgemeesters, zoals in Haarlem, en dat was nog lang voordat Rob Jetten huisbezoek kreeg van boze boeren. Maar een collega vertelde mij dat zijn vrouw wethouder was geweest in een kleine gemeente en daar had zij ook te maken gehad met bedreigingen door dorpsgenoten. Dat is uiteindelijk ook de belangrijkste reden dat ik voor lokale bestuurders heb gekozen. Hun bedreigers of stalkers zijn de eigen plaatsgenoten. Het is heel dichtbij.’

‘Ze wilde niet. Terwijl ze mij en mijn werk kent, dus dat zegt ook al wel iets. Het bracht ons wel op het idee om ons op wethouders te richten en niet op burgemeesters of raadsleden. Wethouders zijn de uitvoerders van het beleid.’

‘Ja, maar de zes wethouders in de film staan voor het hele lokale bestuur. Burgemeesters staan een beetje los van de dagelijkse besluiten. Bij het werk van wethouders vallen de meeste klappen. Wel vijftig heb ik er tijdens de research gebeld om te horen wat er speelt. Een keer had ik iemand aan de lijn die een bijl in zijn voordeur had gekregen. Een bijl! In de voordeur! Vanwege je werk. Die was daar nog steeds ontdaan van en emotioneel over, hij kon en wilde daar dan ook niet over vertellen. Daarnaast waren er wethouders die door motorbendes bedreigd waren en nu burgemeester zijn. Ligt ook allemaal heel gevoelig. Bovendien weet men niet hoe ze in de film komen. Dat is ook heel eng en ze moeten mij dan ook maar vertrouwen. Deze zes vertegenwoordigen allemaal iets anders en samen vertellen ze het hele verhaal. Ook laat het zien dat dreigementen niet alleen in de grote steden voorkomen, maar overal doorsijpelen. Achteraf hadden ze wel het gevoel dat ze iets goeds voor de zaak hadden gedaan.’

‘Ik begin altijd met de vraag: wat is er aan de hand en waardoor wordt dat veroorzaakt? Hoe ga je daarmee om? Vragen die ik als burger ook beantwoord zou willen hebben. Daar probeer ik dan een film van te maken en die moet jou erin trekken. Ik hoop dat de kijker zich na de uitzending achter het oor krabt en denkt: dit wist ik allemaal nog niet. Als maatschappij moeten we hier iets mee. Dit zijn gewoon mensen die lokaal hun werk doen, maar op een gegeven moment constant over hun schouder moeten kijken.’

‘Dit is dan bij de gemeente, maar op landelijk niveau zie je vergelijkbare aanvallen op de democratie. Wat mij het meest opviel is de ontzettende eenzaamheid die samenhangt met bedreigingen, ook al staan er nog zo veel collega’s om je heen. De eenzaamheid zit hem erin dat het een individueel probleem blijft. Het is hún probleem en dat zou het niet moeten zijn. Er moeten personen komen, aanspreekpunten op regionaal niveau, waar men direct terecht kan als er gedreigd of geïntimideerd wordt. Die jou alles rond de bedreigingen uit handen nemen en bijvoorbeeld aangifte doen of even op huisbezoek gaan bij de daders, want die zijn lang niet altijd anoniem. Even vragen waar ze mee bezig zijn. Je zult zien dat ze zich kapot schrikken. Dan kunnen bestuurders zo normaal mogelijk hun werk blijven doen. Nu moeten wethouders daar zelf aanbellen. Dat werkt toch niet? Te gek voor woorden. Ik klink bijna als een politicus, maar dat ben ik helemaal niet.’

‘Klopt, en daar kunnen ze hun ei kwijt. Dat is een doekje voor het bloeden. Moet ook gebeuren, maar het is de omgekeerde wereld.’

‘Bij bedreigingen uit criminele hoek moet altijd direct aangifte worden gedaan. Punt. Dat gebeurt voor burgemeesters ook. Maar er zijn veel mensen die zich niet goed meer kunnen redden of zich niet gehoord voelen. Die groep is sinds de invoering van de Participatiewet alleen maar gegroeid. Die trekken het niet en voelen zich soms ook echt gemangeld. Misschien is iemand psychisch niet in orde of stuurt hij midden in de nacht een dreigement als hij een slok op heeft. In ieder geval moet je erheen gaan. Even praten voordat het juridisch wordt. Grote kans dat het dan ophoudt. Daarnaast laten bestuurders, dat is geen excuus, ook weleens steken vallen en sommige wethouders zeiden dat degene door wie men bedreigd werd ook wel een beetje een punt had.’

‘Nee, maar handel voordat het juridisch wordt.’

‘Vind je? Ik denk dat een gesprek in veel gevallen helpt. Laten weten dat het niet getolereerd wordt. Ze denken dat ze anoniem zijn en ermee wegkomen, dat is het punt.’

‘Dat is misschien wel het zorgelijkst en het wordt door sommige bestuurders ook erkend. Je gaat je toch anders gedragen met de rem erop. Heel erg, en dat mogen we niet laten gebeuren. Wie wil dit werk nog doen straks?’

‘Ik weet het antwoord niet. Hoeveel kritiek je ook kunt hebben op uitvoerders van de democratie, we moeten pal voor ze staan. Ik ben zo blij dat mensen deze taak op zich willen nemen. In het prachtige democratische land waarin wij leven moeten bestuurders gewoon beschermd worden.’

‘Om te voorkomen dat ze onbewust toch concessies zou doen. Ik vind het een goede strategie, daar niet van, maar het laat ook zien dat lang niet alle incidenten worden gemeld. Kun je nagaan.’

‘Glad ijs.’