Boekentips

Ach, die arme raaf, is er een vogel die meer te verduren kreeg dan hij? Noach, wachtend op zijn ark, kon hem wel schieten en hij was niet de enige. Vikingen en indianen eerden hem als wijs en hulpvaardig, maar christenen bestempelden hem als valse lijkenpikker. Raven leven overal, vandaar dat hij in zoveel folkloristische verhalen voorkomt. Door de CIA werd de razend slimme raaf ingezet als spion in de Koude Oorlog. Hij kan elk geluid feilloos imiteren en werd daarom geliefd als armeluispapegaai. Dickens was dol op zijn raven, Truman Capote schreef over zijn kleptomane Lola, die zelfs kunstgebitten wist te ontvreemden. Dit en veel meer tekent Kristof Smeyers op in zijn prachtige cultuurgeschiedenis Raaf (Ertsberg).

KATJA DE BRUIN

Ze is verbijsterend simpel, maar de ‘methode’ die Joe Brainard begin jaren zeventig hanteerde in zijn nu vertaalde meesterwerkje Ik herinner me (Oevers) noemt lyrisch inleider Paul Auster terecht een ‘toverformule’. In 155 stilistisch ragfijne notities, elk beginnend met diezelfde drie woorden, boekstaafde hij afwisselend intens persoonlijke herinneringen (‘…de enige keer dat ik mijn moeder zag huilen. Ik zat abrikozentaart te eten.’) en universeel herkenbare (‘…de stoel waar ik mijn neuspulk achter smeerde.’); flarden uit zijn jeugd in Tulsa en zijn leven als homoseksuele kunstenaar in New York. Samen schetsen ze een pointillistisch zelfportret én een prachtig tijdsbeeld. Magisch neveneffect: mompel de titel een paar keer voor je uit, en je begint vanzelf je eigen versie te maken.

DIRK-JAN ARENSMAN

Altijd interessant, wat het buitenland van ons vindt. Zijn we inderdaad open, direct, berekenend, ongastvrij, zuinig? Uit een honderdtal reisverslagen van buitenlanders – voornamelijk Fransen, Duitsers, Engelsen – die tussen 1580 en 1750 de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden doorkruisten, destilleerden Angela Jager en Marije Osnabrugge Op bezoek in de Republiek (WBOOKS), uitvloeisel van een onderzoeksproject aan de Universiteit van Genève, met sprekende illustraties – de auteurs zijn kunsthistorici – die ons Hollandse bestaan en onze nationale eigenschappen in die vermeende Gouden Eeuw goed doen uitkomen. Over het reizen en verblijven, attracties, cultuur en vertier, en wat de reisverslaggevers – allemaal mannen, op Grand Tour door Europa, studenten, werkzoekenden, diplomaten – ervan vonden. De vrouwen hier werden erg proper maar brutaal bevonden. 

MAARTEN VAN BRACHT