dinsdagetalage
Volgende keer beter
De kennis van nu onderzoekt welke lessen we zoal trekken uit crises. Onthouden we wat we doormaken, of vinden we bij elke crisis opnieuw het wiel uit?
Historicus Lotte Jensen, die ook aan het woord komt in de uitzending: ‘Niet bepaald. De parallellen met uitbraken in het verleden, zoals de cholera, pest en Spaanse griep, zijn legio. Bij zulke epidemieën keren steeds dezelfde patronen terug.
Ten eerste zie je vaak dat mensen op zoek gaan naar zondebokken. In het verleden waren dat bijvoorbeeld katholieken, joden of heksen; nu wezen mensen met de vinger naar Chinezen, jongeren en carnavalsvierders – dat kan gedurende de crisis veranderen. Ook zie je in bredere zin dat mensen enorme behoefte hebben aan een verklaring. Vroeger werd die vaak gezocht in God, nu stelden sommigen dat mens en natuur te dicht op elkaar leefden. Wat je ook steeds ziet bij epidemieën uit het verleden is dat kunst en cultuur veel troost bieden. Des te schrijnender dat tijdens corona de Ikea openbleef terwijl musea dicht moesten, juist in een tijd waarin er grote behoefte was aan bezinning. En ook de lange nasleep van een epidemie is bekend uit het verleden. Daar komt nog bij: als het draagvlak voor maatregelen afneemt, neemt de kans op opstand toe. Bij een cholera-uitbraak in Amsterdam werd in 1848 bijvoorbeeld een kermis afgelast. Woedende ondernemers protesteerden toen om hun omzet te beschermen. Precies wat er bij corona ook gebeurde.’