Droevig nieuws. In de nacht van vrijdag 22 april is programma- en documentairemaker en oud-VPRO-collega Theo Uittenbogaard overleden. Hij is 76 jaar geworden.
Theo Uittenbogaard werkte voor radio, maar vooral voor televisie. In de jaren zestig begon hij als verslaggever bij de NCRV-radio, daarna werkte hij voor de KRO-televisie en vervolgens jarenlang bij de VPRO-televisie, hoofdzakelijk als programmamaker.
In 2013 verscheen een dvd-box met een groot deel van zijn oeuvre en in de toelichting werd geschetst hoe hij met regisseurs als Roelof Kiers en Hans Keller behoorde tot de generatie van de ‘VPRO documentaire school’: ‘Nieuwe kleine camera’s en opnameapparatuur openen andere perspectieven voor de filmers. Hun manier van filmen is heel direct. Emotionele betrokkenheid en het blootleggen van emoties spelen een belangrijke rol. Hans Keller introduceerde Uittenbogaard in het documentaire vak. Samen werkten ze aan vormexperimenten in Het gat van Nederland en Zorgvliedt, roemruchte programmatitels uit de jaren zeventig.’
Vriend en ex-collega Ad ’s-Gravesande omschreef hem eerder deze week als ‘een verhalenverteller bij uitstek’. Uittenbogaard maakte vele documentaires, onder meer over Marokko, België, Hollywood en Siberië (met getuigenissen van overlevenden van het Stalin-strafkamp Magadan). Ook werkte hij voor programma’s als Machiavelli, Mooi, Diogenes, Passaat en Vreemd land. Daarnaast maakte hij een serie reisverhalen, waaronder een reeks met Geert Mak over de wandeltocht die Jacob van Lennep in 1823 door Nederland maakte. Het aantal titels is schier eindeloos.
‘Pom, pom, pe-pom’
‘Theo is vooral ook taal,’ meent collega-filmer en -documentairemaker Hans Fels. ‘Eindeloos spelen met taal, met woordjes waar zijn olijke kijk op het leven uit bleek. Op de redactie van Extra hing aan de muur een langgerekt lint van papier met daarop de tekst “Joden deugen”. Vlak achter deugen leek het papier afgescheurd, alsof de laatste letters van de tekst waren afgescheurd. Olijke ernst! Was getekend Theo.’
Aandacht voor taal blijkt ook uit zijn overlijdensadvertentie, die bovendien een indruk geeft van de manier waarop Theo in het leven stond. Vormgegeven als tegeltje, waarop de door Theo geschreven tekst te lezen is: ‘’t Is jammer/’t Was zo leuk.’
Frank Wiering, programmamaker en ex-hoofdredacteur VPRO-televisie, zegt in een reactie op het overlijden van Theo: ‘Hij bezag de wereld met humor, als een soort stripverhaal, zonder de informatieve inhoud van zijn waarnemingen geweld aan te doen. In het voorbijgaan liep hij vaak “pom, pom, pe-pom” te mompelen, als de soundtrack van een Tom Poes-filmpje. Typerend is ook de titel van het portret dat hij over Hans Wiegel maakte, Een heer met de pet.’
De VPRO wenst zijn vrouw, zijn overige familie en zijn vrienden alle goeds en sterkte toe.
ANTON DE GOEDE