Zomerlezen

Soms weet je al na een paar bladzijden dat je zuiver lezersgoud in handen hebt. Het is niet zozeer het verhaal, over twee Australische zusjes die in het grauwe Engeland van de jaren vijftig een nieuw leven beginnen, het zijn de droge, scherpe terzijdes die deze roman tot zo’n genoegen maken. Op elke pagina staat wel een zin om in te lijsten. ‘Ze hield hun voor dat de dood niet het ergste was, alsof ze de kans had gehad ervaring op te doen.’ Of deze: ‘Onder mensen die zichzelf niet als gespreksonderwerp beschouwen kan gemakkelijk een stilte vallen.’ Nog eentje dan: ‘De menselijke boosheid die onbezielde voorwerpen soms wekken als ze omvallen of zich verzetten, was in haar geval permanent aanwezig.’

Engeland/Australië

De auteur van deze intrigerende debuutroman is Frans-Koreaans en datzelfde geldt voor de naamloze verteller die na haar studie is teruggekeerd naar Sokcho. ‘Drieëntwintig jaar nadat mijn vader mijn moeder had verleid en daarna spoorloos was verdwenen, was mijn Franse afkomst nog altijd een bron van geroddel.’ Ze werkt in een treurig pension in Sokcho, waar toeristen tegen betaling door een verrekijker naar de contouren van Noord-Korea kunnen kijken. Verder ruikt het er naar vis en winter. Als zich een Franse pensiongast aandient, ontstaat er een voorzichtige vriendschap. Wat heeft deze zwijgzame striptekenaar, die stelselmatig weigert Koreaans eten te proeven, te zoeken in Sokcho? Raadselachtige, sfeervolle roman die je op een zomermiddag meevoert naar de Koreaanse winter.

Zuid-Korea

Twaalf ‘moordenaars, oplichters, dwarsliggers en vrijbuiters’ portretteerde de sterverslaggever van de New Yorker in deze bundel waargebeurde verhalen. Radden Keefe oogstte onlangs veel lof voor Het pijnstillerimperium, waarin hij onthult hoe de familie Sackler steenrijk werd dankzij de opiatencrisis. Hij schrijft hij al jaren over misdaad en corruptie, waarbij hij een voorliefde heeft voor verhalen met complexe hoofdpersonen en onwaarschijnlijke wendingen. Niet zo gek dus dat deze bundel opent met zijn verhaal over Astrid Holleeder en haar broer. De auteur sprak Astrid diverse malen en zijn portret van de familie is zelfs voor wie het verhaal al kent nog steeds zeer de moeite waard. Dat geldt ook voor zijn verhalen over louche wijnverzamelaars, hedgefondshandelaars, drugsbaronnen en wapenhandelaars. Topjournalistiek.

Verenigde Staten

Zijn natuurlijke habitat was de straat, en dan met name de cafés in die straat. Daar dronk en kletste hij iedereen onder de tafel. Maar nu is de ooit zo flamboyante vader van Elvira Lindo oud en verbitterd, en ineens wordt zichtbaar ‘hoe het verleden hem in al zijn wreedheid kwelt’. Want deze onmogelijke man werd als tienjarig jongetje door zijn spijkerharde moeder op de trein naar Madrid gezet omdat hij zo opstandig was, en omdat er al genoeg hongerige kinderen aan tafel zaten. Later zouden zijn eigen kinderen naar hem luisteren ‘zoals onderdanen naar hun dictator’, schrijft Lindo in deze prachtige Spaanse familiegeschiedenis, waarin ze zonder rancune haar roerige jeugd reconstrueert, en probeert het turbulente huwelijk van haar ouders te begrijpen.

Spanje

‘In de berm stond een bord: over veertig kilometer geen datacommunicatie meer mogelijk.’ De Finse overheid ontraadt reizigers verder te rijden, maar daar heeft Elina niks mee te maken. Zij moet naar haar geboortedorp in Lapland. In het moeras, waar het wemelt van de muggen en dazen, die ‘door de duivel zelf in elkaar gezette levende zakmessen’, gaat ze een snoek vangen, een jaarlijkse traditie. Deze absurdistische Finse roman begint nog tamelijk conventioneel, maar wanneer er een watergeest opstijgt uit het meertje waar Elina de strijd met haar snoek uitvecht, raak je verzeild in een doldwaas avontuur. De jonge auteur liet zich inspireren door de gekte van Danil Charms, de dialogen van Cormac McCarthy en de cliffhangers van Dan Brown.

Lapland

De wind is lauw, zo warm is het, en op het familielandgoed even buiten Athene serveert de dienstbode soep getrokken van schaapskop. Katerina eet de ogen op, want die lusten Maria en Infanda niet. Over drie zusjes die gedurende drie zomers volwassen worden gaat deze Griekse klassieker die in 1946 verscheen, maar door veel Grieken nog altijd als hun favoriete roman wordt genoemd. Geen wonder, het is een tijdloos maar allesbehalve suikerzoet verhaal over drie meisjes die de liefde en het leven ontdekken. De vrijmoedige Maria experimenteert er vrolijk op los, de koele Infanda houdt haar aanbidders op afstand en de rebelse Katerina vertelt de geschiedenis in scherpe observaties en levensechte dialogen. Zomers escapisme op z’n best.

Griekenland

Je hoeft maar vijftig pagina’s van deze roman te lezen en je waant je middenin een razend spannende rampenfilm. De pandemie is achter de rug en Zweden zucht onder ongekende hitte. Didrik heeft na een stomende affaire geprobeerd zijn huwelijk met Carola te redden door nog een derde kind te krijgen. In een zomerhuis zijn ze na tien jaar ineens weer druk met flesjes en luiers. Als er onbeheersbare bosbranden uitbreken, moet het gezin, inclusief egocentrische puberdochter en zeurend zoontje, halsoverkop vluchten. Te voet, want de accu van de BMW blijkt leeg. Zeer overtuigend weet Liljestrand de groeiende paniek voelbaar te maken. Een klimaatthriller over verwende Noord-Europeanen die dachten gespaard te blijven en nu ineens het vege lijf moeten zien te redden.

Zweden

Jeanie en Julius zijn 51 en wonen nog bij hun moeder. De moderne wereld voelt ver weg in hun armoedige cottage. Internet en televisie hebben ze niet, zelfs geen bankrekening. Hun geld bewaren ze in een blikje in de bijkeuken, achter de doos mierenpoeder. Wel hebben ze kippen, een moestuin en wat los-vaste klusjes. Net genoeg om sober van te leven. Maar als moeder met haar voorhoofd tegen het houtfornuis knalt en dood op de keukenvloer belandt, is het gedaan met het veilige kluizenaarschap van de tweeling. Hoe blijven ze overeind in de wereld die ze altijd hebben gemeden? Fuller maakt geen sympathieke personages van het koppige, wantrouwige tweetal, maar schetst vol mededogen hoe hun marginale levens langzaam maar zeker worden vermalen.

Engeland

Trouwe zomerboekenoverzichtconsumenten herinneren zich wellicht dat in de editie van vorig jaar Het eiland van Arturo werd getipt. Nu is ook Morantes eerste roman vertaald, die dateert uit 1948. Daarin ontrafelt Elisa na de vroege dood van haar ouders hoe haar Zuid-Italiaanse bloedverwanten elkaar generaties lang in hun greep hielden met ontrouw en bedrog, want ‘het giftige kwaad van de leugen kronkelt door de takken van mijn familie’. Morantes stijl is onovertroffen. Zo omschrijft ze de magere, troosteloze figuur van de voorheen zo flamboyante grootvader Teodoro als ‘een fraai, statig herenhuis waarin tegenwoordig een speelhol of hoerentent is gevestigd’. Wie niet terugschrikt voor een breed uitwaaierende familiekroniek van negentiende-eeuwse allure zit 800 pagina’s lang gebeiteld in z’n strandstoel.

Italië

Natsuko en Makiko moesten na de vroege dood van hun moeder al jong hun eigen edamameboontjes doppen en kunnen met hun ongeschoolde baantjes nauwelijks de huur betalen. Toch komt Makiko samen met tienerdochter Midoriko bij haar jongere zus Natsuko in Tokio logeren om zich te oriënteren op een borstvergroting. Kawakami baarde opzien met deze onversneden feministische roman, waarin ze heel wat heilige Japanse huisjes omver schopt. Ze schrijft niet alleen on-Japans direct over menstruatiebloed in je matras, transgenders in het badhuis, pijnlijke borstvoeding en spermadonoren, maar kent ook de onderkant van de samenleving en de bijbehorende armoede uit ondervinding. Een geestige en gegarandeerd geishaloze roman die korte metten maakt met alles wat je over Japan dacht te weten.

Japan

Matilda’s corset plakt aan haar lijf als ze op het punt staat op de kade van Glasgow het nieuwe schip van haar echtgenoot met een fles whisky ten doop te houden. Josephina Eterna zal het schip heten, naar de negentienjarige minnares van haar man. Dat is het veelbelovende begin van deze bejubelde roman over Marian Graves, die als baby in 1914 gered wordt van de zinkende Josephina en een van de eerste vrouwelijke vliegeniers zal worden. Honderd jaar later wordt er een film gemaakt over haar verdwijning op Antarctica, waarin actrice Hadley Baxter de hoofdrol mag spelen. Shipstead verweeft de geschiedenis van de Amerikaanse luchtvaart met de levens van deze twee vrouwen in een even spectaculaire als ontroerende roman.

Verenigde Staten

Nee, Dunkelblum bestaat niet, maar er is weinig historisch besef voor nodig om te weten dat het Oostenrijkse stadje Rechnitz, op een steenworp van de Hongaarse grens, model heeft gestaan voor Menasses fictieve stadje. Hier voltrok zich in 1945 een gruwelijk drama: terwijl nazi-kopstukken feest vierden op het plaatselijke kasteel, werden bijna tweehonderd Joodse dwangarbeiders afgeslacht, waarna de bewoners zich decennialang collectief in stilzwijgen hulden over de toedracht. In deze bijtende satire, die zich afspeelt in 1989, legt Menasse de giftige dynamiek bloot in een gemeenschap vol oude nazisympathisanten en onderzoekt ze hoe de verschillende bewoners het duistere verleden verwerken. De oude gravin, de dorpsdokter, de plaatselijke zuiplap, de Joodse winkelier, ze zijn allemaal present in deze anti-Heimatroman.

Oostenrijk

Dit zou zomaar de eerste roman kunnen zijn waarin een van de hoofdrollen is weggelegd voor een onvervalste rastaman. De sensitieve Darwin is door zijn moeder als rastafari opgevoed. Zijn geloof verbiedt ieder contact met de doden. Uit nood accepteert hij toch een baantje op de begraafplaats van Port Angeles. ‘Om dat werk te doen, moet hij een ander soort man zijn,’ dus knipt hij zijn dreadlocks af. Nadat hij is verlost van ‘het gewicht van vijfentwintig jaar’ ontmoet hij Yejide, die juist onlosmakelijk met de dood verbonden is. Zij stamt af van de corbeaux, de zwarte gieren die de zielen van overledenen meenemen. Een magisch-realistisch Caribisch liefdesverhaal dat ondanks de alomtegenwoordige dood bruist van het leven.

Trinidad

Overal waar wolven opnieuw geïntroduceerd worden, leidt dat tot grote weerstand. Zo ook in Schotland, waar een internationaal team in het geheim een stel wolven uit Alaska loslaat. Inti Flynn, ‘een slechtgehumeurde Australiër’, is lid van dat team. Zij lijdt aan spiegelaanrakingssynesthesie, een neurologische aandoening die ervoor zorgt dat je letterlijk voelt wat een ander voelt. Ecostrijder Inti is opgevoed door een vader die zelfvoorzienend leeft en een moeder die als rechercheur menselijk leed boven dierlijke ellende stelt. Inti voelt zich verantwoordelijk voor tweelingzusje Aggie, die iets traumatisch heeft meegemaakt en sindsdien zwijgt. Gelukkig is daar buurman Duncan met wie ze spiegelsynesthetische seks heeft. Een ecoroman vol wolvenweetjes die dankzij een moord net niet te belerend wordt.

Schotland/Australië

In mei 1987 ging Robert Harris op bezoek bij zijn schoonmoeder. Daar lag toevallig een lokale krant op de bank met een advertentie die zijn leven ingrijpend zou veranderen. Er stond een vacature in voor een baan als gids op Skellig Michael. Dit rotsachtige eiland werd 1300 jaar geleden door monniken bewoond en het klooster trekt al eeuwenlang pelgrims op zoek naar innerlijke rust. Nadat een deel van Star Wars: The Force Awakens op het eiland werd opgenomen, kwam er ook een ander type toeristen naar Skelligs. Harris zou 34 jaar lang elke zomer doorbrengen op deze rots, vaak onder barre omstandigheden. Een hutje, een stapelbed, gierende wind, duizenden papegaaiduikers en magisch licht; het zou hem nooit vervelen.

Ierland

Twee jaar geleden tipten we hier al De onzichtbaren, het eerste deel van wat inmiddels een trilogie is. In dit derde deel is de familie Barrøy dankzij de aanschaf van een walvisjager ook walvisvaarder geworden. Het is inmiddels 1946 en zomer op Barrøy, het Noorse eilandje waar de gelijknamige familie haar eeuwige strijd tegen de elementen levert. Er worden als vanouds visnetten gebreid, schapen gehoed en er wordt eiderdons geraapt, maar Ingrid doet niet mee. Nu de oorlog voorbij is, verlaat zij met haar baby het eiland om op zoek te gaan naar haar geliefde Alexander, de Russische gevangene die als drenkeling aanspoelde op haar eiland. Jacobsen tekent haar ontmoetingen met collaborateurs, partizanen, vluchtelingen en deserteurs op in zijn vertrouwde, wonderschone stijl.

Noorwegen