VPRO Gids 36

3 september t/m 9 september
Pagina 13 - ‘Toxisch’
papier
13

Cadeautje!

Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →

Toxisch

Cesar Majorana

De taal op mijn tijdlijn is veranderd, want ik weet nog dat iedereen vroeger ‘epic’ zei.

Dat je een ‘epic win’ had als iets meeviel. Of wanneer je een potje voetbal gewonnen had. Maar eigenlijk blijf ik episch een rampzalig bijvoeglijk naamwoord vinden. De zee en de lucht zijn episch. Misschien het hele oeuvre van Bach, The Beatles en Tolstoj ook, maar je favoriete merk chips in de Albert Heijnbonus is dat niet. Een computerspel winnen ook niet. Al dat grove taalgeschut in de mix van onze alledaagse gesprekken voelt alsof je roerei klutst met een honkbalknuppel.

Termen uit de psychologie maken inmiddels al een tijdje deel uit van het internetvocabulaire. Mensen om mij heen posten over triggers, gaslighting, toxische personen of abuse. Een attachment is geen bijlage van je email meer, maar een woord voor de (romantische) verbinding met een mens of object.

Dat is nogal wat. Taal die ooit bedoeld was voor gebruik binnen de muren van de psychologiepraktijk is ontsnapt. Dat kan onmogelijk gezond zijn. Neem nu gaslighting, het systematisch liegen en ophouden van een schijnwerkelijkheid. Een term die nu zo synoniem is geraakt met liegen dat duizenden tieners denken dat ze door hun ouders zijn gegaslight over de tandenfee.

Tiktok, Instagram, maar ook chatfora en lijstjeswebsites als Buzzfeed staan propvol advies over toxische relaties. Ze vertellen waar je op moet letten als je vermoedt dat iemand toxisch is. Hoe je de toxische mensen uit je leven moet weren. Ook als het je zus of je moeder blijkt te zijn. In The Atlantic stelt schrijver Kaitlyn Tiffany dat het internet de ideale broedplek is voor zelfhulptaalmisbruik. Niks is zo verslavend als horen dat je voorgevoel klopt en daarom consumeren we graag adviezen die ons gelijk bevestigen. Bovendien doen relatiedrama’s het sowieso goed in het algoritme.

Als ik iets zeker weet, is het dat over vijf jaar woorden als toxisch en gaslighting heel ongemakkelijk gaan voelen. Als een epic fail.