Ozzy zwalkt verder

Zijn onmiskenbare stemgeluid, die eeuwige sardonische grijns, zijn reputatie als onverbeterlijke drank- en drugsgebruiker en zijn streken waarmee hij de goegemeente choqueerde, al herinnert hij ze zelf lang niet altijd meer – Ozzy Osbourne is een legende. Een wereldberoemde rocker, maar ook de vleesgeworden karikatuur ervan. Zoals Mötley Crüe-frontman Nikki Sixx ooit opmerkte: ‘We dachten dat wij de laagste schepselen waren die op deze planeet rondwandelden en dat we beestachtig gedrag tot een kunstvorm hadden verheven. Maar toen kwamen we Ozzy Osbourne tegen.’

Veel komt aan bod in De negen levens van Ozzy Osbourne (oorspronkelijke titel: The Nine Lives of Ozzy Osbourne): zijn armoedige jeugd, zijn muziekcarrière in de band Black Sabbath en zijn periode als soloartiest, zijn extreme drank- en drugsgebruik, de bizarre dood van zijn muzikale ‘liefde’ Randy, de liefdevolle maar ingewikkelde relatie met manager en tweede vrouw Sharon – die hij ooit probeerde te wurgen –, zijn gezin, de realityshow, zijn gezondheidsproblemen en zijn podiumhonger.

Het eerste leven van John Osbourne speelt zich af in een rijtjeshuis zonder stromend water in het naoorlogse Birmingham. Zoals hij zelf zegt, met die karakteristieke mompelstem: ‘Ik was niet goed op school, niet in werken, zelfs niet in criminaliteit.’ Maar toen kwamen The Beatles. Muziek veranderde zijn leven. Met de drie jongens die op zijn advertentie in een muziekzaak reageren, begint hij aanvankelijk een bluesband. Totdat een horrorfilm de inspiratie levert voor een duisterder geluid: Black Sabbath is geboren. Het gelijknamige debuutalbum wordt een immens succes – met Ozzy als bezielde, clowneske frontman.

Black Sabbath wordt beschouwd als het begin van de heavy metal, aldus NRC-muziekjournalist Peter van der Ploeg, gespecialiseerd in ‘de hardere genres’. ‘Ozzy is de antiheld van de metalwereld. Hij dacht zelf ook niet dat hij ooit zover zou komen. Maar hij was een heel sterke frontman, iemand die altijd iets onverwachts deed. En hij heeft een groot gevoel voor humor.’

Maar, zoals gedurende de film duidelijk wordt: als dingen goed gaan in een van de levens van Ozzy Osbourne is onheil nooit ver weg. Al op jonge leeftijd heeft hij een eigen manier om daarmee om te gaan: hij grijpt naar de fles en drinkt zich volledig van de wereld of hij zoekt zijn heil in andere verdovende middelen. ‘Ik dronk nooit voor de gezelligheid. Ik dronk om fucked up te zijn.’ En, een goede frontman of niet, Black Sabbath schopt hem uit de band. Maar als hij valt, komt Ozzy altijd op zijn pootjes terecht en zwalkt weer verder.

Enter Sharon Arden, zowel in het leven van Osbourne als in de documentaire. Zij is de vrouw met wie hij later een relatie krijgt en die volgens hem verantwoordelijk is voor het feit dat hij er nog steeds is. Het lukt Sharon niet om Ozzy van de drank af te helpen, maar ze krijgt hem wel weer in de studio, waar hij een gitarist – het jonge talent Randy Rhoads – ontmoet die het muzikale vuur weer in hem doet oplaaien. Zijn solocarrière ontploft en Ozzy gaat op tournee door de VS. Maar als Rhoads omkomt bij een bizar vliegtuigongeluk grijpt hij weer naar verdovende middelen. Ozzy tourt door, meestal stomdronken en doorgesnoven, en bijt de koppen af van duiven en vleermuizen. Zijn populariteit lijdt er overigens niet onder. ‘Zijn fans vinden die schandalen juist geweldig,’ zegt Van der Ploeg. ‘Die vleermuis omschrijft hij zelf als een grapje, maar het waren wel erg wilde shows in die tijd.’

Ozzy en Sharon trouwen met elkaar, er komen kinderen en ook drank en drugs blijven zich aandienen. De muziekvernieuwer begint steeds meer op een campfiguur te lijken. Toch weet hij zich steeds weer opnieuw uit te vinden – met hulp van Sharon. Hoogtepunt is misschien wel de extreem succesvolle reallifesoap The Osbournes, die MTV in de jaren nul uitzendt. Daarin ontpopt Ozzy zich als een hilarische, bijna schattige rock-’n-rollhuisvader – een moderne Fred Flintstone, die voortdurend ‘Sharóóóón’ roept.

De documentaire laat allerlei bekende gezichten aan het woord: de leden van Black Sabbath, kinderen Kelly en Jack, Ozzy zelf – zowel nu als tijdens eerdere levens –, bewonderaars en natuurlijk (veel) Sharon. Pratende hoofden, die vaak liefdevol verslag doen van Ozzy’s bizarre avonturen en deliriums, worden afgewisseld met animaties, concertbeelden en beeldmateriaal uit huiselijke kring.

Greg Johnston, de maker van de documentaire, was eveneens de producent van de realityshow. En hoe openhartig en lekker ongefilterd deze film ook lijkt, onafhankelijk is hij zeker niet. Van der Ploeg: ‘Het komt de laatste tijd steeds vaker voor dat documentaires over artiesten superpositieve, verkapte pr-films zijn. Netflix staat er vol mee.’ Zo wordt Ozzy Osbourne neergezet als een geniale artiest, terwijl veel van zijn platen voornamelijk door anderen werden geschreven. Het zal kenners opvallen dat muzikanten met wie hij samenwerkte soms uit beeldfragmenten zijn gesneden en muziek is er niet veel te horen in de film. Daarnaast zijn de levens van Ozzy Osbourne zo onwaarschijnlijk, maar ook zo vergeven van clichés dat je bijna vergeet dat het eigenlijk een diep tragisch verhaal is. Al is het er wel een met een happy end: want de (anti)held haalt zowaar levend de eindstreep en iedereen in de film blijft – ondanks alles – toch van hem houden.

‘Ozzy is een soort schuifelende metalopa en in die hoedanigheid zullen metalfans – een heel trouw publiek – hem voor altijd op handen dragen. En hij maakt nog steeds platen, ik vond zijn laatste album verrassend leuk,’ vertelt Van der Ploeg. Hij heeft de necrologie van Ozzy Osbourne al klaarliggen: ‘Hij is natuurlijk nog niet zó oud, maar gezien het leven dat hij geleid heeft, zou je bijna denken dat hij onsterfelijk is. Ozzy is larger than life.’

Inmiddels is Ozzy Osbourne 73. De tijd en zijn levensstijl hebben hun sporen nagelaten, maar ondanks enkele blessures, zenuwletsel en een vorm van parkinson hoopt de rocker in 2022 toch weer het podium op te gaan. ‘Ik, stoppen? Als ze de laatste spijker in mijn doodskist slaan. Maar dan geef ik nog een toegift.’