Je leest dit artikel gratis. Wil je meer van de VPRO Gids? Neem een abonnement. Nu 12 weken voor slechts 10 euro. Ik wil meer lezen →
©
VPRO Gids
abonneer
Vis kietelen
Hoe kietel je een vis?
Op mijn tijdlijn zie ik een video met instructies. Een kleine rog kun je op zijn minuscule roggenbuikje wrijven en dan beweegt z’n mond, alsof hij geluidloos schaterlacht. Dat dit eigenlijk betekent dat de vis stikt en naar water hapt, staat er niet bij. De reacties zijn gekuist. ‘Lief!’ ‘Visje!’ ‘Haha, zo lach ik ook!’ Mensen hebben online soms de taalvaardigheid van een peuter na twintig klontjes suiker. Zeker bij dierenfilmpjes lijkt elk vermogen tot zelfreflectie te verdwijnen. Exploitatie bestaat niet als je een stokstaartje met een grappige frons in de ogen kijkt.
Je zou dat het bleekwatereffect kunnen noemen. De manier waarop schattige dieren als een uiterst effectief schoonmaakmiddel leed tijdelijk wegpoetsen uit ons bestaan. Misschien zijn memes met dieren daarom zo populair. Maar het probleem blijft: veel schattige diertjes die we online adoreren zijn zwak, getergd, gestrest of simpelweg ziek.
Grumpy Cat bijvoorbeeld, de meme van die nors kijkende kat? Dat beestje was goed voor een stapel kinderboeken, een bioscoopfilm en een miljoenenomzet. Het dier overleed aan een blaasontsteking, iets wat blijkbaar vaak voorkomt bij dit ras. En die gillende kikker? Die schreeuwt om zijn leven. Zo heb je ook nog de chonky cats, die zo dik zijn omdat ze overvoerd worden, of Doug the Pug, een internet-famous hond met een lief, ingedeukt gezichtje waardoor hij moeite heeft met ademhalen.
Veel te vaak zijn we fan van diertjes die afwijkingen hebben of in onveilige situaties leven. Ze hebben zich genesteld in het DNA van het internet. Als het geen video is die je tante op Facebook deelt, dan is het wel je favoriete tennisser die in Dubai poseert met een babytijger. Ouderwets dierenleed verpakt als tijdlijnvermaak. Als we dat willen stoppen, moeten we afleren puppy’s met gigantische oortjes en konijnen met een pannenkoek op hun hoofd te liken. En begrijpen dat vissen niet gekieteld kunnen worden.