Goed nieuws?

Voor deze test zijn de avonduitzendingen van het RTL Nieuws, NOS Journaal, ARD Tagesschau, BBC News at Six en VRT NWS van maandag 2 januari 2023 bekeken. Niet alle uitzendingen duren even lang en dat heeft natuurlijk invloed op het aantal onderwerpen. Het Belgische nieuws duurt twee keer zo lang als de Tagesschau, ook vanwege het uitgebreide sportblok. De items daarin zijn voor de helft meegeteld. Het weerbericht is niet overal integraal onderdeel van het nieuws en wordt daarom slechts zijdelings genoemd. Voor een bredere blik en om de rol van het toeval enigszins te dempen zijn ook de journaals van vrijdag 19 november 2022 en zaterdag 30 december 2022 nauwkeurig bekeken. Vijftien uitzendingen vormen bij elkaar weliswaar nog steeds slechts een fractie van de enorme televisienieuwsproductie, maar ze geven toch een indruk van selectie en presentatie van het nieuws.

Dit is de tweede VPRO Gids Journaaltest. De vorige stond in VPRO Gids #26 van 2005 en daarin werden de avonduitzendingen van vrijdag 3 juni 2005 beoordeeld. Het betrof toen enkel publieke omroepen uit Nederland en de buurlanden. RTL Nieuws ontbrak en Tagesschau kwam met een 5 het slechtst uit de test. ‘Fantasieloos en gedateerd. Radio op televisie voorgelezen door een cameraschuwe presentator.’ De 6,5 voor het BBC News was weliswaar voldoende, maar hield niet over. ‘Presentator kan niet stilzitten. Nieuws schetst beeld van een eiland vol moordenaars en verkrachters dat zich niets aan de rest van de wereld gelegen laat liggen.’ Het Eén Journaal – zoals het destijds heette – van de VRT kreeg een 7. Dat was niet te danken aan het kruisgesprek van de nieuwslezeres met een correspondent. ‘Vraagt vijf keer hetzelfde in andere bewoordingen.’ Het door Sacha de Boer gepresenteerde NOS Journaal kwam in 2005 als beste uit de buis en kreeg een 7,5. Dat cijfer was hoger geweest met minder aandacht voor het weer en de agenda van Koningin Beatrix. De luchtige afsluiter werd ook niet gewaardeerd.

Op 19 november was er opvallend veel overlap tussen RTL en NOS. Beide uitzendingen openden met de DWDD-beerput rond Matthijs van Nieuwkerk, deden daarna verslag van het VVD-congres en berichtten vervolgens over de belaagde kozp-demonstranten bij Staphorst. DWDD was het enige Nederlandse onderwerp dat ook over de grens uitgebreid aandacht kreeg. De vrt bracht het nieuws met een fragment van Van Nieuwkerks interviewbezoek aan koningin Máxima. Omdat die dag in het VRT NWS ook EU-vicevoorzitter Frans Timmermans opdook vanwege de VN-klimaattop in Egypte én Max Verstappen genoemd werd, telde Nederland internationaal even mee. Andersom vond die dag eveneens nieuwskruisbestuiving plaats. De voorraad cocaïne in de Antwerpse haven haalde de bulletins van VRT en NOS.

Het uitzendbeleid rond korte buitenlandse berichten, die vaak ondersteund worden door achtergrondmuziek, is onduidelijk. De hartverscheurende val van een Vietnamees jochie in een metersdiepe buis zat alleen in het Nederlandse nieuws, een crash met twee helikopters bij Brisbane was bij RTL en de BBC te zien. Ard en RTL berichtten op 30 december opvallend uitgebreid over de dood van couturier Vivienne Westwood. Daar nam de NOS minder tijd voor, wellicht omdat het dezelfde dag lang stilstond bij het overlijden van zangeres Margriet Eshuijs met Ad Visser. Terecht, want wie eind december overlijdt haalt zelden een jaaroverzicht. Verder vielen mooie minireportages bij RTL op over gaslantaarnaanstekers in Londen en watersnoodrampjes in New Yorkse souterrains. De Belgen pakten flink uit met de sluiting van een verouderde gevangenis in Vorst en de verhuizing van alle bewoners.

De meest zinloze reportage zat in het NOS Journaal van 19 november – die ging over sint- of kerstaankopen in Zutphen en Borculo. Of zoiets. Ook mal waren die zaterdag de lottogetallen inclusief ‘Superzahl’ in de Tagesschau. Het leukste item die dag betrof het met veel bombarie aangekondigde verslag van het Belgische kampioenschap escaperoom. Dat werd bewaard voor het laatst. Helaas kwam presentator Wim De Vilder aan het einde van de uitzending met slecht nieuws. ‘We hadden inderdaad nog een verslag over de escaperoom beloofd, maar… dat is er nog niet. Onze ploeg is er blijkbaar nog niet uitgeraakt. Nog niet de juiste codes kunnen vinden.’